هرچه لازم است درباره عید نوروز بدانید!
فهرست
- عید نوروز چیست؟
- تاریخچه عید نوروز: قصه این جشن چیست؟
- عید نوروز چه فلسفه‌ای دارد؟
- روز جهانی عید نوروز: جشن ۳۰۰میلیون‌نفری!
- آداب و رسوم عید نوروز
- جشن چهارشنبه‌سوری، آخرین چهارشنبه سال!
- خانه تکانی و نونَوارکردن خانه‌ها
- چیدن سفره هفت‌سین
- دعای زیر لب هنگام تحویل سال
- عیدی، رسم ایرانیان سخاوتمند
- تازه‌کردن دیدار عزیزان
- تبریک و شادباش سال نو
- خرید عید نوروز
- سبزه‌گذاشتن و گره‌زدن
- پخت‌و‌پز شیرینی‌های عید
- خرید آجیل عید برای پذیرایی
- حاجی فیروز در خیابان‌ها
- سیزده بدر و روز طبیعت!
- شعر نوروز حافظ
- سخن پایانی
اگر قرار باشد فقط یک رسم برای آیندگان به جا بگذاریم، بی‌تردید رسم جشن‌گرفتن عید نوروز است! به‌رغم تفاوت‌های فرهنگی قومیت‌های مختلف، یکی از ستون‌هایی که کل ایران را یکپارچه می‌کند، نوروز یا جشن آغاز سال نو ایرانی است. آداب‌و‌رسوم این روز مبارک حول نوسازی است: نوسازی چیزهای رنگ‌ورورفته یا ارتباط‌های نم‌کشیده! خانه را آب‌وجارو میکنیم، دیدار تازه میکنیم، گل می‌گوییم و گل می‌شنویم. عیدی می‌دهیم و عیدی می‌گیریم. همه‌چیز رنگولعاب تازه می‌گیرد و مهم‌تر از همه، سفره هفت‌سین پهن میکنیم. در این مقاله درباره عید نوروز و رسم‌و‌رسومش حرف می‌زنیم. همراه ما باشید.
عید نوروز چیست؟
نوروز عید باستانی ایرانی‌ها و جشن آغاز سال نوی ایرانی است: جشنی کهن، پر از رنگولعاب تازه و حس‌و‌حال خوب سرزندگی. سنت جشن‌گرفتن این روز مبارک با آداب‌و‌رسوم دیرینه گره خورده و نماد پیوند نشکستنی میان اقوام مختلف ایرانی است: نماد خداحافظی با زمستان و سلام‌گویی به بهار، فرصتی برای نوکردن قلب‌ها و پیوند دوباره با کسانی که یک سال تمام گوشه قلبمان بودند، ولی فرصت دیدوبازدید از آنان را نداشتیم. اگرچه نوروز صدای پای بهار است، جشن عید نوروز همیشه اولین روز بهار نیست! شاید بپرسید پس نوروز چه روزی است؟
نوروز زمانی آغاز می‌شود که خورشید از صفحه استوای زمین بگذرد و به‌سمت شمال آسمان شروع به حرکت کند. البته ما اکثرا اولین روز فروردین در تاریخ شمسی را روز عید می‌دانیم. عید نوروز در تقویم هجری خورشیدی نیز مصادف می‌شود با «روز اورمزد» یا «روز هرمز» در فروردین‌ماه.
عید نوروز نام دیگری هم دارد؟
ریشه واژه نوروز به زبان اوستا و فارسی میانه بر می‌گردد. می‌توان آن را ترکیبی از دو جزء «روز نوین» دانست. قدیمی‌ها نوروز را با نام «ناوا سردا» می‌شناختند که معنایش «سالی نو» بود. این عید در دوران هخامنشیان نیز به نام‌های «نوسارد» و «نوسارجی» شناخته می‌شود. از‌طرفی، بومیان آسیای میانه مثل خوارزمیان و سغدیان، این روز را با نام‌های «نوسارد» و «نوسارچی» می‌شناختند که معنای آن «سال نو» بود.
تاریخ عید نوروز ۱۴۰۴ چه موقع است؟
عید نوروز ۱۴۰۴ حوالی ظهر روز سی‌ام اسفندماه است. علت نامقارن‌شدن عید و روز اول فروردین‌ماه این است که امسال کبیسه است! تعطیلات نوروز نیز طبق روال قبلی از تاریخ ۱ تا ۴ فروردین‌ماه برقرار خواهد بود.
تاریخچه عید نوروز: قصه این جشن چیست؟
راست‌و‌پوست‌کنده بگوییم، سرمنشأ و زمان پیدایش این عید مشخص نیست. ولی اشعار و اطلاعات مفید درباره عید نوروز در کتاب شاعران و نویسندگان قرن ۴ و ۵ هجری قمری نشان می‌دهد که پیدایش این جشن باستانی به دوران پادشاهی جمشید برمی‌گردد. البته که هرچه شعر در مورد نوروز می‌خوانیم، نشان می‌دهد مردمان پیش‌از آن دوران نیز نوروز را مهم و بزرگ می‌دانستند.
شاهنامه پر از شعر برای نوروز است. در شاهنامه فردوسی جشن‌گرفتن نوروز از زمانی آغاز شد که پادشاه چهارم پیشدادی ایران، جمشید، در گذر از آذربایجان، روی تختی می‌نشیند، نور خورشید از تاج پرزرق‌و‌برق این تخت بازمی‌تابد و کل دنیا را روشن می‌کند. همراهانش شاد می‌شوند و از این رخداد مبارک و میمون به‌عنوان «نوروز» یاد می‌کنند.
اوستا هم توضیحاتی به ما می‌دهد که نوروز چگونه به وجود آمد و ماندگار شد! در این کتاب دینی زرتشتیان این‌طور آمده است که جمشید قدرت فره ایزدی داشت و به دستور اهورامزدا مقابل اهریمن ایستاد. بعد از شکست اهریمن، قحطی و خشک‌سالی از ایران رخت بربست و شادی و برکت به این سرزمین بازگشت.
بعضی از روایت‌ها پیدایش نوروز را به زمان بابلیان نسبت می‌دهند، زمانی که کوروش کبیر به بابل حمله کرد. حدودا ۵۳۸ سال قبل از میلاد مسیح! پژوهشگران بعد از کندوکاوهای فراوان به این نتیجه رسیدند که احتمالا جشن بهاره در بابل بود که شوق ایرانیان برای برپایی جشن سال نو را برانگیخت!
در دوران حکومت اشکانی و ساسانی نیز ردپای گرامیداشت نوروز دیده می‌شود. البته شکل برپایی جشن کمی فرق می‌کرد. مردمان آن دوران دو دوره «نوروز کوچک یا عامه» و «نوروز بزرگ یا خاصه» داشتند که مجموعا ۶ روز طول می‌کشید!
عید نوروز چه فلسفه‌ای دارد؟
یکی از چیزهایی که باید درباره عید نوروز در ایران بدانیم و به نسل بعد بگوییم، فلسفه این عید است. سال نوی ایرانی هم‌زمان با شروع رستاخیز طبیعت است و موعد سرسبزی و رویش نباتات. ما معتقدیم که لحظه تحویل سال نو، باید آماده شویم تا همراه و همگام با طبیعت، روزگار تازه‌ای را آغاز کنیم.
روز جهانی عید نوروز: جشن ۳۰۰میلیون‌نفری!
نوروز پارسی در تقویم مجمع عمومی سازمان ملل ثبت شده است! حتی سازمان یونسکو این جشن پرشکوه باستانی را در سال ۱۳۸۸ ثبت کرد و آن را به‌عنوان «روز جهانی عید نوروز» به رسمیت شناخت. آنان قدمت این عید را بیش از ۳ هزار سال دانستند و بر‌آورد کردند که بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند. مردمانی از افغانستان، آذربایجان، خاورمیانه و حتی آسیای کوچک با عقیده مشابه و آیین‌های متفاوت!
آداب و رسوم عید نوروز
نوروز از آن دسته عیدهای پربریزوبپاش و پررفت‌و‌آمد است، ولی تمام رسومش مربوط به دیدوبازدید نیست. بعضی از رسم‌های این عید در ظاهر معنای خاصی ندارند، ولی تکرارشان به یک عادت شیرین هرساله تبدیل شده که اگر یک سال پشت‌گوش بیندازیم، چیزی روی قلبمان سنگینی می‌کند! در این بخش مفصل درباره آداب‌و‌رسوم این عید باستانی حرف می‌زنیم.
جشن چهارشنبه‌سوری، آخرین چهارشنبه سال!
این جشن پیش‌در‌آمد نوروز است و نقطه آغاز آداب و رسوم عید نوروز در ایران! ایرانیان باستان در غروب آخرین سه‌شنبه اسفندماه آتش می‌افروختند، از روی آن می‌پریدند و با رسوم شیرینی مثل قاشق‌زنی مشغول می‌شدند. این آیین ایران باستان هم‌چنان برگزار می‌شود و بسیار محبوب است.
خانه تکانی و نونَوارکردن خانه‌ها
یکی از فلسفه‌های جالب درباره عید نوروز، نوکردن خانه‌و‌زندگی است. اینکه تا قبل از لحظه سال‌تحویل همه‌جای خانه از تمیزی برق بزند، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما ایرانی‌هاست. کم هم نمی‌گذاریم! تقریبا از اوایل اسفند عملیات پرزحمت خانه‌تکانی را شروع میکنیم که شامل گردگیری، رفت‌و‌روب و شست‌و‌شو است. آیین زرتشت سال‌ها قبل زیر گوشمان خوانده است که فروهرها سالی یک بار به خانه‌ها قدم می‌گذارند و برای خانه‌ای که تمیز و مرتب است، شادکامی و برکت می‌آورند.
چیدن سفره هفت‌سین
ذوق و هنرمندی خاص ایرانیان در رسوم آنان نیز پیداست. پهن‌کردن سفره هفت‌سین و چیدن هفت جزء نمادین که اسمشان با حرف «س» شروع شود، یکی از رسم‌های شیرین سال نو ایرانی است. فلسفه چیدن این سفره، استقبال از سال نو با قلبی مملو از شادمانی و امید است. سیب، سرکه، سنجد، سمنو، سبزه، سماق و سیر اجزای سفره هفت‌سین ایرانی هستند.
دعای زیر لب هنگام تحویل سال
ما سال جدید را با دعای شریفی تحویل میکنیم که معنای جالبی دارد! با چشمان بسته و قلب آرام و پرامید، خدا را تغییردهنده دل‌ها و دیده‌ها خطاب میکنیم؛ تدبیرگر شب و روز و گرداننده سال‌ها و حالت‌ها؛ سپس از وجودش می‌خواهیم طبیعت وجودمان را به نیکوترین طبیعت‌ها تبدیل کند تا سال جدید را با حال بهتری آغاز کنیم. این یکی از اعمال نوروز است که سخت به آن پایبندیم!
عیدی، رسم ایرانیان سخاوتمند
این رسم خوش‌شگون برای حفظ صلح و دوستی انجام می‌شود و به‌تنهایی گویای سخاوتمندی ایرانیان است. در اولین روزهای عید، کوچک‌ترها برای دست‌بوسی نزد بزرگ‌ترها می‌روند و هدیه‌ای در قالب کادو یا پول به‌عنوان «عیدی» می‌گیرند. فلسفه عیدی دادن در نوروز بی‌ربط به افزایش برکت و ثروت در طول سال نیست. نمی‌دانید عزیزانتان را با چه عیدی‌هایی خوشحال کنید؟ مقاله بهترین ایده ها برای هدیه عیدی برای شماست.
تازه‌کردن دیدار عزیزان
درباره عید نوروز می‌توان گفت که بهترین وقت برای صلۀ رحم است. اگر در طول سال فرصتی برای دیدوبازدید و سرزدن به عزیزانمان را نداریم، در اولین روزهای سال نو تمام تلاشمان را میکنیم تا با عیددیدنی‌های چنددقیقه‌ای، سری به آنها بزنیم، دیداری تازه کنیم و طناب عاطفه‌ای که نخ‌نما شده را محکم‌تر کنیم. این سنت ارزشمند نوروز از کوچک‌ترها شروع می‌شود و به بزرگ‌ترها می‌رسد. بعضی جاها سرزدن به مزار درگذشتگان و فاتحه‌خوانی برای آنان نیز مرسوم است!
تبریک و شادباش سال نو
حتی اگر فرسنگ‌ها دور از هم باشیم و شرایط دیدوبازدید مهیا نباشد، تلفن را برمی‌داریم و تلفنی یا با ارسال پیام، شادباش نوروز را برای عزیزانمان می‌فرستیم. این‌جوروقت‌ها، جملاتی مثل «سال نو مبارک»، «صد سال به این سال‌ها»، «نوروز پیروز» و «نوروزتان فرخنده باد» به‌کارمان می‌آید.
خرید عید نوروز
قدیم‌ها تحویل سال به‌معنی نونوارکردن کل اعضای خانواده بود. شب عید به‌معنی خرید دسته‌جمعی بود! همه شال‌و‌کلاه می‌کردند و برای خرید لباس نو به بازار می‌رفتند تا سال جدید را مرتب و آراسته تحویل کنند. رسم خرید عید نوروز این روزها جانی به تن ندارد! اگر هم خریدی در کار باشد، خرید آجیل شب عید و یک‌سری تنقلات برای پذیرایی است.
سبزه‌گذاشتن و گره‌زدن
سبزه یکی از سین‌های سفر هفت‌سین ایرانی است. رسم گذاشتن سبزه عید در نوروز یک فلسفه جالب و شیرین دارد و مربوط می‌شود به برکت و باروری دانه‌ای که سبز می‌شود! یک رسم جالب دیگر درباره عید نوروز هست که هنوز انجامش می‌دهیم: سنت مشهور سبزه گره‌زدن! گویا می‌خواهیم زندگی خود را با طبیعت گره بزنیم و طراوت و شادابی همیشگی را برای سال پیش رو آرزو کنیم.
پخت‌و‌پز شیرینی‌های عید
نوروز در ایران باستان وقت شادمانی بود. حالا ما به نشانۀ شادی و خوش‌حالی از تحویل سال نو، شیرینی های مخصوص عید نوروز درست میکنیم تا کام خود و عزیزانمان را شیرین کنیم. شیرینی نخودچی، شیرینی بهشتی، شیرینی برنجی و شیرینی نارگیلی محبوب‌ترین انواع شیرینی عید محسوب می‌شوند و پای ثابت ظرف شیرینی‌خوری در عید نوروز!
خرید آجیل عید برای پذیرایی
شب‌نشینی در خانه‌های اقوام و خوردن آجیل شب عید از رسوم دل‌پذیر نوروز است. سینی پذیرایی عید بدون این یک قلم خوراکی صفایی ندارد! برای همین، با وجود قیمت بالای انواع مغز و آجیل، همه تلاش می‌کنند ظرف کوچکی آجیل گوشه سفره عید بگذارند تا این سنت به فراموشی سپرده نشود. پیشنهاد میکنیم مقاله آشنایی با آجیل شب عید را در مجله اسنپ شاپ بخوانید.
حاجی فیروز در خیابان‌ها
یکی از رسم‌های هیجان‌انگیز عید برای کودکان، تماشای رقص و آواز حاجی فیروز در خیابان‌هاست. حاجی فیروز یک چهره افسانه‌ای و دوست‌داشتنی در فرهنگ ماست. او صورتش را سیاه می‌کند تا بگوید از دنیای مردگان آمده و با تنبک و دایره، آمدن عید را به مردم نوید می‌دهد.
سیزده بدر و روز طبیعت!
سنت طبیعت‌گردی در روز ۱۳ام فروردین‌ماه یکی از آیین‌های قدیمی مرتبط با نوروز است. ما ایرانی‌ها به آن سیزده‌بدر می‌گوییم و آن روز را همراه عزیزانمان به دل طبیعت می‌زنیم. گویا فلسفه‌اش دورکردن ناپاکی‌ها در دامن سبز طبیعت است. جشن و پایکوبی سال نو با طبیعت‌گردی در این روز به پایان می‌رسد. البته عده‌ای آن را به به‌درکردن نحسی سیزده نسبت می‌دهند که آن‌هم قصه‌ای قدیمی دارد.
شعر نوروز حافظ
حافظ چندین غزل به‌مناسبت فرارسیدن سال نوی ایرانی و درباره عید نوروز سروده که زمزمه‌کردنشان در این ایام حال‌و‌هوای خوبی دارد. از تکه‌های این اشعار می‌توان در پیامک‌های شادباش و تبریک‌گویی نوروز نیز استفاده کرد.
نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد عالم پیر دگرباره جوان خواهد شد ارغوان
جام عقیــقی به سمـــن خواهــــد داد چشم نرگس به شقایق نگران خواهـــد شد
این تطاول که کشید از غـم هجران بلبل تا سراپــــرده گل نعره‌زنان خواهــــــــد شد
گر ز مسجد به خرابات شدم خرده مگیر مجلس وعظ دراز است و زمان خواهــد شد
ای دل ار عشــــرت امروز به فردا فکـــنی مایه نقــــــد بقا را که ضمان خواهـــد شد
ماه شعبان منه از دست، قدح کاین خورشید از نظـر تا شــب عید رمضان خواهــــد شد
گل عزیز است غنیمت شمریدش صــــحبت که به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد
مطربا مجلس انس است غزل‌خوان و سرود چند گویی که چنین رفت و چنان خواهد شد
حافظ از بهر تو آمد سوی اقلیـــــــــم وجود قدمی نه به وداعش که روان خواهد شد
سخن پایانی
بعید است ایرانی باشید و چیزی از این سنت محبوب ندانید! به‌هر‌حال، در این مقاله از مجله اسنپ شاپ خلاصه ای از عید نوروز را به زبان ساده گفتیم و خواندید. امیدواریم پرسش و ابهامی باقی نمانده باشد.
عیدی‌های ارزشمندتان را از اسنپ شاپ بخرید. حتی اگر ایده‌ای ندارید و نمی‌دانید چه می‌خواهید، در این فروشگاه اینترنتی هزاران وسیله کاربردی و ارزشمند در قیمت‌های مختلف پیدا می‌کنید. واقعا فرقی نمی‌کند جنسیت یا سن‌و‌سال هدیه‌گیرنده چیست! در دسته‌بندی‌های مختلف اسنپ‌شاپ بگردید و دست روی بهترین هدیه‌ها بگذارید.
امکان خرید قسطی از فروشگاه های اسنپ پی هم وجود دارد. کافی‌ست جنسی با برچسب آبی‌رنگ «خرید» قسطی انتخاب کنید. یک‌چهارم مبلغش را هنگام خرید می‌پردازید و تسویه‌حساب ۳ قسط دیگر می‌ماند برای بعد! این سرویس اعتباری سود و کارمزد ندارد. چک و سفته و ضامن هم نمی‌خواهد!
