علت یخ زدن کولر گازی
مواجهه با یک کولر گازی که به جای تولید باد خنک، شروع به یخ زدن می‌کند، می‌تواند تجربه‌ای کلافه‌کننده، به‌ویژه در روزهای گرم تابستان باشد. این پدیده که معمولا با تشکیل لایه‌ای از برفک یا یخ بر روی پنل داخلی یا لوله‌های دستگاه خود را نشان می‌دهد، نه تنها سرمایش محیط را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر در سیستم تهویه مطبوع شما باشد. درک دقیق علت یخ زدن کولر گازی اولین و مهم‌ترین قدم برای حل این مشکل و جلوگیری از آسیب‌های پرهزینه به کمپرسور و سایر قطعات حیاتی دستگاه است. این مشکل برخلاف تصور عمومی، همیشه به معنای کمبود گاز نیست و دلایل متعددی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد.
یخ زدن کویل اواپراتور
اساس کار کولر گازی بر پایه یک چرخه انتقال حرارت استوار است. در این فرآیند، گاز مبرد در پنل داخلی (اواپراتور) گرمای هوای اتاق را جذب کرده و تبخیر می‌شود. نتیجه این فرآیند سرد شدن شدید کویل‌های اواپراتور (رادیاتور پنل داخلی) است. سپس فن داخلی (بلوور) هوای گرم اتاق را از روی این کویل‌های سرد عبور داده و هوای خنک را به داخل محیط پرتاب می‌کند. یخ‌زدگی زمانی اتفاق می‌افتد که دمای سطح کویل اواپراتور به زیر صفر درجه سانتی‌گراد کاهش یابد و رطوبت موجود در هوا در تماس با آن یخ بزند. این اتفاق معمولا به دلیل عدم تعادل بین میزان سرمای تولیدی و میزان جریان هوایی که از روی کویل‌ها عبور می‌کند، رخ می‌دهد.
دلایل اصلی یخ‌زدگی کولر
یخ زدن کولر گازی می‌تواند ناشی از یک یا چند عامل به صورت همزمان باشد. شناسایی دقیق علت، کلید حل دائمی مشکل است. در ادامه به بررسی جامع و تفکیک‌شده‌ی مهم‌ترین دلایل این پدیده از لوازم برقی می‌پردازیم.
۱- کثیفی فیلترهای هوا
این مورد شایع‌ترین و در عین حال ساده‌ترین دلیل برای یخ زدن کولر گازی است. فیلترهای هوا وظیفه جذب گرد و غبار و آلاینده‌های موجود در هوای اتاق را بر عهده دارند تا از ورود آن‌ها به داخل اجزای حساس کولر جلوگیری کنند. با گذشت زمان، این فیلترها مسدود می‌شوند و جریان هوا را به شدت محدود می‌کنند. وقتی هوای کافی به کویل‌های اواپراتور نرسد، سرمای تولید شده توسط گاز مبرد به محیط منتقل نشده و روی خود کویل‌ها انباشته می‌شود. این کاهش دما به سرعت باعث یخ زدن رطوبت هوا روی سطح کویل می‌گردد.
۲- محدودیت جریان هوا
علاوه بر کثیفی فیلترها، هر عامل دیگری که مانع عبور آزادانه هوا از روی کویل اواپراتور باشد، می‌تواند منجر به یخ‌زدگی شود و باید بهترین درجه برای کولر گازی در تابستان را برای دستگاه خود تنظیم کنید
. این موارد عبارتند از:
- کثیفی کویل اواپراتور: گرد و غبار و چربی می‌تواند مستقیما روی پره‌های رادیاتور داخلی بنشیند و مانند یک عایق عمل کند و تبادل حرارت را مختل سازد.
- مسدود بودن دریچه‌های خروجی: قرار دادن وسایلی مانند مبل، پرده یا کمد در مقابل دریچه خروجی باد کولر، مانع گردش صحیح هوا در محیط شده و باعث بازگشت هوای سرد به دستگاه و یخ‌زدگی می‌شود.
- خرابی فن بلوور: اگر فن پنل داخلی به درستی کار نکند، سرعت چرخش آن کم باشد یا کاملا از کار افتاده باشد، هوای کافی برای جذب سرمای کویل‌ها جابه‌جا نخواهد شد.
۳- کمبود گاز مبرد
برخلاف باور عمومی که کمبود گاز باعث افزایش دما می‌شود، این مسئله یکی از دلایل اصلی یخ زدن کولر است. در یک سیستم سالم، فشار گاز مبرد در حدی است که دمای آن در اواپراتور به نزدیکی صفر درجه می‌رسد اما زیر صفر نمی‌رود. هنگامی که سطح گاز به دلیل نشتی کاهش می‌یابد، فشار داخل سیستم نیز افت می‌کند. طبق قوانین فیزیک، کاهش فشار گاز منجر به کاهش شدیدتر دمای آن در نقطه انبساط (ورودی اواپراتور) می‌شود. این دمای بسیار پایین (زیر صفر درجه) باعث می‌شود رطوبت هوا بلافاصله روی لوله‌ها و کویل اواپراتور یخ بزند. معمولا یخ‌زدگی ناشی از کمبود گاز، به صورت موضعی و فقط در بخشی از کویل اتفاق می‌افتد.
۴- خرابی فن بلوور
فن بلوور (Blower Fan) که در پنل داخلی قرار دارد، مسئول مکش هوای گرم اتاق و دمیدن آن به روی کویل‌های سرد اواپراتور است. هرگونه اختلال در عملکرد این قطعه حیاتی، جریان هوا را مختل کرده و منجر به یخ‌زدگی می‌شود. دلایل خرابی فن بلوور می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سوختن موتور فن: این اتفاق باعث توقف کامل چرخش فن می‌شود.
- خرابی خازن راه‌انداز: اگر خازن فن ضعیف یا خراب باشد، فن با سرعت بسیار کمتری می‌چرخد.
- کثیفی و عدم تعادل پره‌ها: تجمع گرد و غبار روی پره‌های فن می‌تواند باعث سنگین شدن و عدم تعادل آن شده و سرعت چرخش را کاهش دهد.
۵- مشکلات کویل کندانسور
کندانسور یا همان یونیت خارجی کولر، وظیفه دفع گرمای جذب شده از محیط داخلی به فضای بیرون را دارد. اگر کندانسور به دلیل کثیفی، وجود مانع در اطراف آن یا خرابی فن نتواند گرما را به درستی دفع کند، کل چرخه تبرید مختل می‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به افت فشار و کاهش غیرعادی دما در سیستم و در نهایت یخ زدن پنل داخلی شود. تمیز کردن منظم کویل‌های کندانسور و اطمینان از وجود فضای کافی در اطراف یونیت خارجی برای گردش هوا ضروری است.
۶- گرفتگی لوله تخلیه
رطوبتی که از هوای اتاق گرفته می‌شود، به صورت قطرات آب روی کویل اواپراتور جمع شده و از طریق یک سینی و لوله تخلیه (درین) به بیرون از ساختمان هدایت می‌شود. اگر این لوله به دلیل تجمع لجن، گرد و غبار یا رشد قارچ مسدود شود، آب در سینی تخلیه جمع می‌شود. بالا آمدن سطح آب و تماس آن با کویل‌های سرد اواپراتور، باعث یخ زدن این آب و گسترش یخ به کل کویل خواهد شد.
۷- خرابی ترموستات دستگاه
ترموستات وظیفه اندازه‌گیری دمای اتاق و ارسال فرمان قطع و وصل به کمپرسور را بر عهده دارد. اگر سنسور ترموستات خراب شود یا از جای خود خارج شده و نتواند دمای درست را تشخیص دهد، ممکن است فرمان قطع را به موقع صادر نکند. در این حالت، کمپرسور به صورت مداوم کار کرده و با تولید سرمای بیش از حد، باعث یخ زدن کویل اواپراتور می‌شود.
۸- مشکلات برد الکترونیکی
برد الکترونیکی به عنوان مغز متفکر کولر گازی، عملکرد تمام قطعات را کنترل می‌کند. هرگونه نقص یا آسیب در این قطعه حساس می‌تواند فرمان‌های اشتباهی به کمپرسور یا فن‌ها ارسال کرده و تعادل سیستم را بر هم بزند. به عنوان مثال، ممکن است برد فرمان کارکرد مداوم کمپرسور را صادر کند یا سرعت فن را به درستی تنظیم نکند که هر دو مورد می‌تواند به یخ‌زدگی منجر شود. تشخیص این مشکل تخصصی بوده و نیازمند بررسی توسط تکنسین مجرب است.
۹- یخ زدن لوله‌های کولر
گاهی یخ‌زدگی فقط روی لوله‌های مسی متصل به یونیت خارجی مشاهده می‌شود که هر کدام معنای خاص خود را دارد.
۱۰- یخ زدن لوله نازک
لوله نازک (لوله مایع)، حامل مبرد پرفشار و مایع از کندانسور به سمت اواپراتور است. یخ زدن این لوله تقریبا همیشه نشان‌دهنده وجود گرفتگی در مسیر، مانند گرفتگی در فیلتر درایر یا لوله مویی است. این گرفتگی مانع عبور مبرد شده و باعث افت فشار ناگهانی و یخ‌زدگی قبل از اواپراتور می‌شود.
۱۱- یخ زدن لوله ضخیم
لوله ضخیم (لوله برگشت یا ساکشن)، حامل گاز کم‌فشار از اواپراتور به سمت کمپرسور است. یخ زدن این لوله معمولا به همان دلایلی رخ می‌دهد که پنل داخلی یخ می‌زند: کثیفی فیلتر، کمبود جریان هوا یا کار کردن بیش از حد کمپرسور. در واقع، یخ از روی کویل اواپراتور شروع شده و در امتداد لوله برگشت تا یونیت خارجی پیش می‌رود. کمبود گاز نیز می‌تواند باعث یخ زدن این لوله شود.هرکدام از این ابزار یا تجهیزات را نداشتید فقط با مراجعه با فروشگاه اینترنتی اسنپ شاپ به راحتی میتوانید تهیه کنید.
راهکارهای رفع مشکل یخ‌زدگی
در صورت مشاهده یخ روی کولر گازی، انجام اقدامات زیر ضروری است تا از آسیب به دستگاه جلوگیری شود.
| مرحله | اقدام لازم | توضیحات |
|---|---|---|
| ۱ | خاموش کردن کولر | بلافاصله دستگاه را از طریق ریموت کنترل خاموش کنید و سپس فیوز مربوط به آن را از جعبه فیوز قطع نمایید. |
| ۲ | اجازه دهید یخ آب شود | به هیچ وجه سعی نکنید یخ را با وسیله‌ای تیز جدا کنید. برای تسریع فرآیند، میتوانید حالت فن را فعال کنید تا با گردش هوا، یخ‌ها سریع‌تر آب شوند. |
| ۳ | تمیز کردن فیلترها | پس از آب شدن کامل یخ، فیلترهای پنل داخلی را خارج کرده و با آب ولرم و شوینده ملایم به خوبی بشویید و پس از خشک شدن کامل، در جای خود قرار دهید. |
| ۴ | بررسی مسیر هوا | مطمئن شوید هیچ مانعی در مقابل دریچه‌های ورودی و خروجی پنل داخلی وجود ندارد. |
| ۵ | بررسی واحد خارجی | یونیت خارجی (کندانسور) را بررسی کنید و در صورت وجود گرد و غبار یا برگ، آن را با یک برس نرم تمیز کنید. |
| ۶ | تماس با تکنسین | اگر پس از انجام مراحل بالا مشکل همچنان پابرجا بود، به احتمال زیاد مشکل از کمبود گاز، خرابی قطعات داخلی یا گرفتگی لوله‌ها است. در این شرایط، برای جلوگیری از آسیب جدی به کمپرسور، حتماً با یک سرویس‌کار مجاز تماس بگیرید. |
پیشگیری از یخ زدن
پیشگیری همیشه بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. با رعایت نکات زیر میتوانید احتمال یخ زدن کولر گازی خود را به حداقل برسانید:
- سرویس دوره‌ای منظم: مهم‌ترین اقدام، انجام سرویس سالانه کولر گازی که از وسایل مهم لوازم خانگی است توسط تکنسین متخصص است. در این سرویس، تمام قطعات بررسی، شستشو و میزان گاز دستگاه چک می‌شود.
- تمیز نگه داشتن فیلترها: بسته به میزان گرد و غبار محیط، هر ۲ تا ۴ هفته یک‌بار فیلترهای پنل داخلی را تمیز کنید.
- تنظیم دمای مناسب: تنظیم کولر روی دماهای بسیار پایین (مثلا ۱۶ درجه) فشار زیادی به کمپرسور وارد کرده و احتمال یخ‌زدگی را افزایش می‌دهد. بهترین دما برای کارکرد بهینه، بین ۲۲ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است.
نتیجه‌گیری
یخ زدن کولر گازی همان طور که در این محتوای شاپ پلاس شرح دادیم یک سیگنال هشداردهنده است که نشان می‌دهد سیستم تهویه شما در شرایط بهینه کار نمی‌کند. این مشکل اغلب به دلیل اختلال در جریان هوا ناشی از کثیفی فیلترها یا کویل‌ها و یا به دلیل سطح نامناسب گاز مبرد به وجود می‌آید. در حالی که برخی از دلایل مانند تمیز کردن فیلترها به سادگی توسط کاربر قابل حل است، مشکلات پیچیده‌تر مانند نشت گاز یا خرابی قطعات الکترونیکی نیازمند دانش و ابزار تخصصی است. بهترین رویکرد، انجام بازرسی‌های منظم و سرویس‌های دوره‌ای است تا با شناسایی و رفع مشکلات جزئی، از بروز پدیده یخ‌زدگی و آسیب‌های جدی‌تر به دستگاه جلوگیری شود.
سوالات متداول
۱. آیا یخ زدن کولر گازی خطرناک است؟
بله، یخ‌زدگی باعث فشار مضاعف بر کمپرسور شده و می‌تواند به آن آسیب جدی وارد کند.
۲. بعد از آب شدن کامل یخ‌ها، می‌توانم دوباره کولر را روشن کنم؟
اگر با تمیز کردن فیلترها مشکل حل نشد و کولر دوباره یخ زد، باید با یک تکنسین تماس بگیرید.
۳. هزینه رفع مشکل یخ‌زدگی کولر گازی چقدر است؟
هزینه به علت اصلی مشکل بستگی دارد؛ از تمیز کردن فیلترها تا رفع نشتی و شارژ گاز و تعمیر قطعات اصلی متغیر است.
۴. آیا کار کردن کولر در هوای خنک بیرون باعث یخ زدن آن می‌شود؟
بله، کار کردن کولر در هوای بسیار سرد بیرون باعث افت فشار و یخ‌زدگی کویل‌های داخلی می‌شود.
