معرفی انواع روغن ماشین و هر آنچه که در مورد آنها باید بدانید
فهرست
آب مایه حیات انسان و روغن مایه حیات خودرو است. اگر می‌خواهید قلب خودروی ارزشمندتان درست و منظم بتپد و به این زودی‌ها درگیر تعمیر اجزای اصلی خودرو مثل موتور، جعبه‌دنده، لنت‌ها و جعبه فرمان نشوید، همیشه از بهترین روغن ماشین استفاده کنید. روغن عامل روان‌کاری است و جلوی اصطکاک قطعات درکنار یکدیگر را می‌گیرد. همین اتفاق به‌ظاهر ساده، سال‌ها به عمر خودرو می‌افزاید. می‌پرسید منظورمان از «روغن خوب» چیست، چه ویژگی‌هایی دارد و درحال‌حاضر خوب‌ترین‌های بازار ایران کدام‌اند؟ در این مقاله به تمام این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.
آشنایی با انواع روغن ماشین
قبل از هر چیز، باید با دسته‌بندی انواع روغن ماشین آشنا شویم. انواع روغن خودرو را می‌توانیم به این ترتیب، تقسیم‌بندی کنیم:
- روغن موتور
- روغن واسکازین یا گیربکس
- روغن ترمز
- روغن فرمان
شما باید با هریک از این انواع روغن ماشین به‌خوبی آشنا باشید؛ پس، در ادامه، هرکدام را ابتدا توضیح می‌دهیم و سپس روش انتخاب، زمان تعویض و بهترین نوع آن در بازار ایران را برایتان شرح خواهیم داد. هرآنچه باید درباره انواع روغن ماشین بدانید، در این مقاله از مجله شاپ پلاس خواهید خواند.
روغن موتور برای حفظ سلامت موتور
روغن موتور عامل روان‌کاری و خنک‌کاری قطعات داخلی موتور است. عملکرد موتور نیازمند تماس و ارتباط ده‌ها قطعه است؛ تا زمانی که موتور روشن است، این قطعات به هم برخورد می‌کنند تا احتراق انجام شود و نیرو به قسمت‌های متحرک منتقل گردد. نقش روغن چیست؟ جلوگیری از سایش قطعات براثر اصطکاک و کاهش گرمای تولیدشده! البته ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. یک روغن موتور خوب می‌تواند:
- با شست‌و‌شوی قطعات داخل موتور، دوده‌ها و ترکیبات حاصل از سوخت روغن را بزداید.
- جلوی ورود ضایعات حاصل از احتراق به سایر قسمت‌های خودرو را بگیرد.
- موجب آب‌بندی کامل بین سیلندر و پیستون شود تا قطره‌ای آب درز نکند. (به اصطلاح آب‌روغن قاطی نکند!)
- با کاهش گرمای احتراق، قطعات داخلی موتور را خنک و دمای کلی موتور را کم کند.
- از قطعات موتور در مقابل خوردگی و ضربه‌‌گیری محافظت کند.
- پتانسیل موتور برای عملکرد در دماهای مختلف را بالا ببرد.
- موجب کارکرد بهینه قطعات داخلی موتور شود.
بنابراین در انتخاب این مورد از لوازم مصرفی ماشین باید نهایت دقت را به‌خرج دهید.
روش انتخاب روغن موتور مناسب برای خودرو
هر روغن موتوری مناسب خودروی شما نیست! ویسکوزیته یا گران‌روی روغن موتور نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. روغن‌های ۱۰w۴۰ با درجه ویسکوزیته ۴۰ در دمای پایین چسبناک‌ترند و برای وسایل نقلیه سریع با موتور معمولی (فیلر دستی) یا اتومبیل‌هایی مناسب‌ترند که بیشتر در آب‌و‌هوای سرد استفاده می‌شوند. حتی اگر خودرویتان ۱۰۰ هزار کیلومتر را پشت‌سر گذاشته، برای روغن‌کاری بهتر قطعات موتور، روغن ۱۰w۴۰ را توصیه می‌کنیم. در مقابل، روغن ۲۰w۵۰ با درجه ویسکوزیته ۵۰ در آب‌و‌هوای گرم بهترین عملکرد را دارد.
زمان تعویض روغن موتور
بهتر است روغن خودرو را بین ۵ تا ۱۰ هزارکیلومتر یا ۶ ماه یک بار عوض کنید. البته شرکت تولیدکننده خودروی شما اطلاعات دقیق‌تری درباره استانداردهای تعویض روغن موتور برای آن مدل خودرو در اختیارتان می‌گذارد.
توجه: صرفا به عددی که در دفترچه تعویض روغن خودروی خود می‌بینید اکتفا نکنید. حتی اگر اختلاف عدد سرویس قبلی تا عدد کیلومترشمار خودرو ۵ هزار کیلومتر باشد و زمان مناسبی برای سرویس بعدی به نظر برسد، ممکن است خودرویتان در حالت روشن و ایستاده، بیشتر از اینها کار کرده باشد! مثل مواقعی که در ترافیک یا کنار جاده به‌انتظار سپری کرده‌اید. ۵۰۰ کیلومتر برای این حالت کنار بگذارید و حوالی ۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر، به‌فکر سرویس بعدی باشید.
بهترین روغن موتور در بازار ایران
درحال‌حاضر بهترین برندهای روغن موتور که توانسته‌اند بخش عمده بازار ایران را در دست بگیرند عبارت‌اند از:
- روغن موتور ایرانی: بهران، سپاهان، ایرانول، اسپیدی، پترونول و فلومکس
- روغن موتور خارجی: توتال، کاسترول، لیکومولی و اِلف
هرکدام را انتخاب کنید، قیمت روغن موتور وابسته به برند تولیدکننده، حجم روغن و شاخص API (سطح کیفی روغن موتور) تعیین می‌شود.
واسکازین برای محافظت از گیربکس
روغن واسکازین یک سیال حیاتی و یکی از انواع روغن ماشین مخصوص روان‌کاری گیربکس است. وظیفه اصلی این روغن کمک به چرخ‌دنده برای حرکت نرم و روان و بهبود کارکرد گیربکس و بالطبع موتور خودرو است. این روغن اصطکاک بین قطعات گیربکس را برمی‌دارد، جلوی زنگ‌زدگی، اکسیدشدگی و خوردگی قطعات را می‌گیرد و گران‌روی آن برای پراکندگی در جعبه‌دنده و چسبیدن به سطوح مختلف، لوله‌ها و شیارها مناسب است.
انتخاب روغن واسکازین مناسب برای خودرو
اگر اطلاعات زیادی درباره انواع روغن واسکازین ندارید، این بخش را با دقت بخوانید. هنگام خرید روغن گیربکس دو انتخاب دارید:
- روغن‌های MTF (مخفف Manual Transmission Fluid)
- روغن‌های ATF (مخفف Automatic Transmission Fluid)
اولی برای دنده دستی و دومی برای دنده اتوماتیک است. روغن MTF به‌طور معمول غلیظ‌تر است و مقاومت بهتری در برابر گرما و فشار دارد. در مقابل، روغن ATF روان‌تر است، نقطه‌جوش آن پایین‌تر از روغن دنده دستی است، خاصیت آب‌گریزی دارد و در برابر ایجاد کف و حباب کاملا مقاوم است.
نکته: به‌هیچ‌وجه روغن گیربکس دستی را برای ماشین اتومات استفاده نکنید. غلظت زیاد این روغن کانال‌های گیربکس را می‌بندد و فاجعه به بار می‌آورد! اما استفاده از روغن دنده اتومات برای گیربکس‌های دستی مشکلی ندارد.
زمان تعویض روغن گیربکس
در ایده‌آل‌ترین حالت ممکن باید روغن گیربکس را بعد از ۱۰۰ هزار کیلومتر پیمایش یا هم‌زمان با تعویض صفحه‌کلاچ، تعویض کرد اما این قاعده کلی نیست و تا حد زیادی به دستی یا اتومات‌بودن جعبه‌دنده خودرو، سلامت جعبه‌دنده، کیفیت روغن مصرفی، نوع رانندگی و شرایط آب‌و‌هوایی که در آن زندگی می‌کنید، بستگی دارد. به‌طور کلی روغن جعبه‌دنده اتوماتیک باید سریع‌تر از جعبه‌دنده دستی عوض شود.
نکته کاربردی: اگر دنده‌ها در حالت سرد سفت جا می‌خورند و به‌محض گرم‌شدن خودرو روان می‌شوند، وقت تعویض واسکازین است.
نکته میلیونی: هروقت خودروی خود را به‌مدت ۳ تا ۵ ماه بدون تک‌استارت گوشه‌ای به حال خود رها کردید، قبل از روشن‌کردن خودرو ابتدا روغن گیربکس را تعویض کنید.
بهترین روغن گیربکس در بازار ایران
برندهای ایرانی واسکازین مثل ایرانول، بهران، نفت پارس، اسپیدی و برندهای خارجی مثل کاسترول، موبیل، الف و لوبریفنت کانادا سال‌هاست که توانسته‌اند جای پای خود را در قلب مصرف‌کننده ایرانی محکم کنند.
روغن ترمز برای ایست به‌موقع
ایست به‌موقع خودرو به داشتن روغن ترمز کافی و کیفیت روغنترمز بستگی دارد. این مایع روان‌کننده وارد سیلندر ترمز می‌شود و وظیفه انتقال نیروی پدال به سیلندر را برعهده دارد. این مایع ذره‌ای فشرده نمی‌شود؛ بنابراین زمانی که راننده پدال ترمز را می‌فشارد، کل نیروی واردشده را تمام‌و‌کمال به روتورهای ترمز و سپس به چرخ‌ها منتقل می‌کند تا سرعت خودرو کم شود. اگر می‌بینید وسیله‌نقلیه به‌موقع نمی‌ایستد یا پدال ترمز سفت شده است و خوب عمل نمی‌کند، به‌فکر تعویض روغنترمز باشید.
اگر سبک رانندگی‌‌تان شامل ترمزگیری مداوم و سنگین است یا به‌دلیل زندگی در شهرهای پرترافیک، پایتان از روی پدال ترمز تکان نمی‌خورد، بدانید که ممکن است دمای روغن بعضی روزها به ۴۰۰ یا ۵۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد! انواع روغن ماشین بی‌کیفیت در این درجه حرارت خاصیت خود را از دست می‌دهند و کارکرد خوبی ندارند. این اتفاق جان و مال راننده و سرنشینان خودرو را به خطر می‌اندازد!
انتخاب روغن ترمز مناسب برای خودرو
لطفا در مورد انتخاب روغنترمز خودرو فوق‌العاده حساس باشید. درحال‌حاضر دو نوع روغنترمز در بازار ایران موجود است:
- روغن‌های بر پایه گلیکول برای خودروهایی که سیستم ترمز ABS دارند
- روغنترمز بر پایه سیلیکون برای سایر خودروها.
ابتدا از نوع سیستم ترمز اتومبیل خود مطمئن شوید و بعد سراغ یکی از این دو نوع بروید.
نکته دیگری که باید هنگام خرید روغن ترمز مد نظر قرار دهید، نقطه‌جوش مایع است که از عملکرد روغنترمز در دمای بالا خبر می‌دهد، با شاخص DOT درجه‌بندی می‌شود و یکی از مهم‌ترین معیارهای کیفی روغن به‌حساب می‌آید. البته نقطه‌جوش روغن تابعی از مواد تشکیل‌دهنده آن است: بر پایه سیلیکون یا گلیکول. نقطه‌جوش روغن را با شاخص DOT درجه‌بندی می‌کنند:
- DOT۳ (زرد): این روغن بر پایه گلیکول است، نقطه‌جوش پایین‌تری نسبت به DOT۴ دارد، رطوبت بیشتری جذب می‌کند. ترکیبات اسیدی این روغن‌ها به‌مرور موجب خوردگی قطعات سیستم ترمز می‌شود.
- DOT۴ (آبی): این روغن نیز مبتنی بر گلیکول است؛ اما نقطه‌جوش بالاتر و قدرت جذب آب کمتری دارد و نسبت به هم‌نوع خود یعنی DOT۳ بادوام‌تر است.
- DOT۵ و DOT۵٫۱ (به‌طور معمول بنفش): این روغن‌ها بر پایه سیلیکون تولید شده‌اند، نقطه‌جوش فوق‌العاده بالا و نسبتا پایدار دارند و ذره‌ای آب جذب نمی‌کنند. این روغن بیشتر برای ماشین‌آلات نظامی کاربرد دارد.
یک نصیحت دوستانه دیگر! حتی اگر قطره‌ای روغن گلیکولی در سیلندر ترمز خودرو باقی مانده است، در آن روغن ترمز سیلیکونی نریزید! DOT۵ و DOT۵٫۱ با روغن‌های زرد و آبی ترکیب نمی‌شوند. نتیجه‌اش هم تغییر ساختار شیمیایی سیلیکون و عواقب ناگوار آن است.
زمان تعویض روغن ترمز
بهتر است به‌ازای هر ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر پیمایش یا دست‌کم هر ۲ سال یک بار به‌فکر تعویض روغن ترمز باشید. این روغن به‌مرور زمان با جذب آب محیط، غلظت اولیه را از دست می‌دهد و به‌راحتی فشرده می‌شود. بنابراین استفاده طولانی‌مدت تا خشک‌شدن کامل آن اصلا به‌صلاح نیست. با‌این‌حال، باز هم توصیه ما مراجعه به کتابچه راهنمای خودرو برای اطلاع دقیق از زمان تعویض روغنترمز است.
بهترین روغن ترمز در بازار ایران
درحال‌حاضر روغن‌‌ترمزهای ایرانی فومن‌شیمی (زرد و آبی)، اتومکس (زرد و آبی)، هراز (زرد و آبی) و روغن ترمز ATE ازجمله محصولات درجه‌یک و پرفروش در بازار ایران محسوب می‌شوند. سمن شیمی، اکسیر شیمی و ایساکو از دیگر برندهای محبوب روغن ترمز هستند. از نمونه‌های خارجی نیز می‌توانیم به محصولات شرکت‌های کاسترول، توتال، موتول، لوبریفنت و مگ‌وان اشاره کنیم.
روغن هیدرولیک برای چرخش روان‌تر فرمان
یکی از مهم‌ترین انواع روغن ماشین روغن هیدرولیک فرمان نام دارد. وظیفه اصلی این سیال انتقال نیروی مورد نیاز برای چرخش روان‌تر و راحت‌تر فرمان است. این روغن باید از قطعات داخلی در برابر خوردگی محافظت کند، از خاصیت ضدسایش برخوردار باشد و مقاومت خوبی در برابر اکسیداسیون و حرارت نشان دهد.
عملکرد روغن فرمان به این صورت است که از یک سمت وارد پمپ هیدرولیک می‌شود و از سمت دیگر با فشار بسیار بالا به قسمت پره‌ها منتقل می‌گردد. اگر فرمان هیدرولیک خودروی شما به یک اشاره می‌چرخد و خودرو تغییر جهت می‌دهد، به‌خاطر ورود این روغن با فشار بالا به جعبه فرمان است.
آخرین نصیحت دوستانه! اگر روغن کافی در مخزن روغن هیدرولیک فرمان وجود نداشته باشد، پمپ خشک کار می‌کند، قطعات داخلی به‌سرعت ساییده و خورده می‌شوند و تنظیم فاصله بین آنها به‌هم می‌خورد. همان‌قدر که به تنظیم روغن موتور، روغن گیربکس و روغن موتور اهمیت می‌دهید، حواستان به سطح روغن هیدرولیک هم باشد.
انتخاب روغن هیدرولیک مناسب برای خودرو
روغن هیدرولیک از نظر مواد تشکیل‌دهنده در دو دسته سنتتیک و معدنی وارد بازار می‌شوند: سنتتیک بر مبنای ترکیبات شیمیایی و معدنی بر پایه نفت خام. از نظر ویسکوزیته (گران‌روی) نیز می‌توان روغن هیدرولیک را دسته‌بندی و با استانداردهای مختلف بیان کرد. هرچه VG بیشتر باشد به‌معنای لایه ضخیم‌تر و ویسکوزیته بیشتر روغن است. برای مثال استاندارد ISO VG براساس گران‌روی روغن هیدرولیک در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد است. سایر استانداردهای موجود روغن فرمان عبارت‌اند از:
- VG2
- VG۱۰
- VG۱۵
- VG۲۲
- VG۳۲
- VG۴۶
- VG۶۸
- VG۱۰۰
- تا VG۱۵۰۰ و بالاتر
قبل از خرید روغن هیدرولیک خودرو، نگاهی به دفترچه تعمیر و نگهداری و سرویس دوره‌ای وسیله‌نقلیه بیندازید و از سازگاری روغنی که انتخاب کرده‌اید با پمپ هیدرولیک فرمان مطمئن شوید. همه روغن‌ها قابلیت مصرف در خودروهای مختلف را ندارند.
زمان تعویض روغن فرمان
بهتر است روغن هیدرولیک خودرو بعد از ۴۰ تا ۸۰ هزارکیلومتر پیمایش تخلیه و نو شود. به‌طور معمول بعد از این میزان پیمایش، سطح روغن هیدرولیک در محفظه پایین می‌رود، مات، سیاه، سفت و غلیظ می‌شود، شاید کف کند و حتی بوی سوختگی بدهد. احتیاط شرط عقل است! بعد از ۱۰ هزار کیلومتر رانندگی، سطح روغن هیدرولیک را بررسی و درصورت نیاز، مقداری اضافه کنید.
بهترین روغن فرمان در بازار ایران
از بهترین انواع روغن‌های هیدرولیک فرمان در بازار ایران می‌توان به بهران، کاسپین، ایرانول، فلومکس و سپاهان هیدرومکس اشاره کرد؛ در‌حالی‌که پرفروش‌ترین روغن‌های هیدرولیک خارجی برای مصرف‌کننده ایرانی، روغن لیکومولی مدل ATFIII، موبیل و کاسترول هستند. شما عزیزان می‌توانید باکیفیت‌ترین نسخه این محصولات را با خرید قسطی از فروشگاه شاپ پلاس اسنپ تهیه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله، به‌تفصیل درباره انواع روغن ماشین صحبت کردیم. نمی‌توان گفت که اهمیت سایر لوازم مصرفی خودرو کمتر از روغن است اما تاثیر خوبی که استفاده از روغن خوب و تاثیر بدی که استفاده از روغن بی‌کیفیت بر سلامت خودرو می‌گذارد، با دیگر اجزا قابل‌مقایسه نیست! متاسفانه این روزها بازار روغن ماشین پر از برندهای نا‌آشناست که سودجویانه انواع روغن بی‌کیفیت را به مصرف‌کننده نا‌آگاه می‌فروشند. برای حفظ سلامت خودروی ارزشمندتان، بهترین و باکیفیت‌ترین انواع روغن ماشین از روغن موتور و گیربکس تا روغن ترمز و هیدرولیک را از فروشگاه اینترنتی اسنپ شاپ تهیه کنید و درب منزل تحویل بگیرید.
