تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی چیست؟
فهرست
تفاوت بین سکههای بانکی و غیر بانکی به کیفیت ضرب، نحوه عرضه، و شرایط ظاهری این سکهها مربوط میشود. در ایران، سکههای طلا توسط بانک مرکزی ضرب و عرضه میشوند، اما سکههای غیر بانکی ممکن است به دلایل مختلف کیفیت یا وضعیت متفاوتی داشته باشند. در ادامه تفاوتهای اصلی این دو نوع سکه را بررسی میکنیم پس با شاپ پلاس همراه باشید.
معرفی سکه های بانکی و غیربانکی
سکههای بانکی:
این سکهها بهطور مستقیم توسط بانک مرکزی ایران یا مراکز مجاز ضرب سکه ضرب و عرضه میشوند و از نظر استانداردهای ضرب، کیفیت بسیار بالایی دارند. سکه گرمی پارسیان جزو این موارد هستند.
- کیفیت ضرب: سکههای بانکی با دقت بالایی ضرب میشوند و تمام جزئیات روی سکه، مانند تصویر، نوشتهها و لبههای آن، بهطور کامل واضح و تمیز است. به دلیل استفاده از تجهیزات دقیق و استانداردهای بالا، این سکهها از لحاظ ظاهری کیفیت بالایی دارند.
- شرایط ظاهری: سکههای بانکی بهصورت نو و براق هستند و به هیچگونه خط و خش یا آسیبهای فیزیکی دچار نشدهاند.
- عیار طلا: این سکهها با عیار مشخص (۹۰۰ در هزار) و دقیقا مطابق با استانداردهای تعیینشده توسط بانک مرکزی ضرب میشوند.
- معتبر بودن: سکههای بانکی به دلیل منبع رسمی ضرب (بانک مرکزی یا مراکز مجاز) معتبرتر بوده و در خرید و فروش طلا، در بازارهای رسمی، ارزش بیشتری دارند. همچنین، در زمان فروش این سکهها قیمت بالاتری دارند.
سکههای غیر بانکی:
سکههای غیر بانکی سکههایی هستند که یا بهصورت غیراستاندارد ضرب شدهاند و یا به دلایلی دیگر از جمله خط و خش، ساییدگی یا آسیب فیزیکی در طبقهبندی غیر بانکی قرار میگیرند.
- کیفیت ضرب: این سکهها ممکن است توسط کارگاههای غیر رسمی یا افراد غیر مجاز ضرب شده باشند و به همین دلیل، دقت و کیفیت ضرب آنها پایینتر از سکههای بانکی است. جزئیات روی سکه ممکن است واضح نباشند و لبهها صاف نباشند یا ناصافی داشته باشند.
- شرایط ظاهری: سکههای غیر بانکی ممکن است خط و خش، فرسودگی یا آسیبهای فیزیکی داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است سکهها کهنه شده یا برخی از جزئیات ظاهری آنها از بین رفته باشد.
- عیار طلا: در سکههای غیر بانکی ممکن است عیار طلا دقیقاً مطابق با استاندارد بانک مرکزی نباشد، هرچند که ممکن است همچنان از طلا ساخته شده باشند.
- ارزش کمتر در بازار: به دلیل کیفیت پایینتر ضرب و شرایط ظاهری، سکههای غیر بانکی با قیمت کمتری نسبت به سکههای بانکی خرید و فروش میشوند. این سکهها به دلیل احتمال وجود نواقص یا عدم تطابق با استانداردهای رسمی، کمتر مورد استقبال خریداران قرار میگیرند.
تفاوت قیمت سکه بانکی و غیر بانکی
قیمت سکههای بانکی و غیر بانکی به کیفیت، اعتبار و شرایط ظاهری این سکهها بستگی دارد. در بازار طلا و سکه، سکههای بانکی به دلیل استانداردهای ضرب بالا، اعتبار بیشتر و وضعیت ظاهری بهتر، قیمت بالاتری نسبت به سکههای غیر بانکی دارند.
عوامل موثر بر تفاوت قیمت:
- کیفیت ضرب:
- سکههای بانکی به دلیل ضرب دقیق و کیفیت بالای تولید، ارزش بیشتری در بازار دارند.
- سکههای غیر بانکی به دلیل نواقص در ضرب، خشها یا سایش ممکن است از ارزش کمتری برخوردار باشند.
- وضعیت ظاهری:
- سکههای بانکی نو و بدون هیچگونه خط و خش هستند و به همین دلیل، قیمت بالاتری دارند.
- سکههای غیر بانکی ممکن است خط و خش، فرسودگی یا نقصهایی در ظاهر داشته باشند که موجب کاهش قیمت آنها میشود.
- اعتبار و تقاضا:
- سکههای بانکی که توسط بانک مرکزی یا مراکز مجاز ضرب میشوند، اعتبار بالاتری دارند و خریداران بیشتری به آنها اعتماد میکنند. این موضوع باعث افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت میشود.
- سکههای غیر بانکی به دلیل عدم اعتماد کامل به کیفیت ضرب و احتمال مشکلات در عیار یا وزن طلا، تقاضای کمتری دارند و این باعث کاهش قیمت آنها میشود.
مقدار تفاوت قیمت:
- سکه بانکی: به قیمت روز و با ارزش کامل طلا در بازار عرضه میشود.
- سکه غیر بانکی: به دلیل مشکلات ضرب، ظاهر یا اعتماد کمتر، با کاهش قیمت بین ۱ تا ۳ درصد نسبت به قیمت سکه بانکی فروخته میشود. این تفاوت بسته به میزان آسیبدیدگی سکه و بازار ممکن است تغییر کند.
مثال:
اگر قیمت یک سکه تمام بهار آزادی بانکی در بازار ۱۰ میلیون تومان باشد، سکه غیر بانکی ممکن است حدود ۹.۷ میلیون تا ۹.۹ میلیون تومان معامله شود.
انواع سکه بانکی
سکه تمام بهار آزادی (سکه کامل):
- وزن: ۸.۱۳۳ گرم
- عیار: ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا)
- قطر: حدود ۲۲ میلیمتر
- ویژگیها: این سکه، یکی از رایجترین و محبوبترین سکهها برای سرمایهگذاری است. سکههای تمام بهار آزادی به دو دوره تقسیم میشوند:
- طرح قدیم: ضرب قبل از سال ۱۳۷۰
- طرح جدید: معروف به “امامی”، ضرب بعد از سال ۱۳۷۰
سکه نیم بهار آزادی (نیمسکه):
- وزن: ۴.۰۶۶ گرم
- عیار: ۹۰۰
- قطر: حدود ۱۹ میلیمتر
- ویژگیها: نیمسکه بهار آزادی گزینهای کوچکتر و ارزانتر نسبت به سکه تمام است که برای کسانی که به دنبال سرمایهگذاری با مبلغ کمتری هستند، مناسب است. این سکه نیز به دو طرح قدیم و جدید تقسیم میشود.
سکه ربع بهار آزادی (ربعسکه):
- وزن: ۲.۰۳۳ گرم
- عیار: ۹۰۰
- قطر: حدود ۱۴ میلیمتر
- ویژگیها: ربعسکه کوچکتر و ارزانتر از سکه نیم بهار آزادی است و برای هدایای کوچک یا سرمایهگذاری با هزینه کمتر مناسب است. مانند دیگر سکهها، به دو طرح قدیم و جدید ضرب شده است.
سکه یک گرمی:
- وزن: ۱ گرم
- عیار: ۹۰۰
- قطر: حدود ۱۳.۳ میلیمتر
- ویژگیها: سکه یک گرمی جدیدترین و کوچکترین نوع سکه بانکی است که توسط بانک مرکزی ضرب میشود. این سکه به دلیل وزن کم و قیمت پایینتر برای هدایای کوچک و سرمایهگذاریهای بسیار محدود مناسب است. این سکه تنها در طرح امامی ضرب میشود.
سکههای پهلوی:
- این سکهها قبل از انقلاب اسلامی ضرب شدهاند و به دلیل قدمت و طرح متفاوت با سکههای بهار آزادی بعد از انقلاب، به عنوان سکههای تاریخی شناخته میشوند. البته این سکهها دیگر توسط بانک مرکزی عرضه نمیشوند، اما همچنان در بازار بهعنوان اشیای تاریخی و کلکسیونی ارزش دارند.
- تمام پهلوی
- نیم پهلوی
سکههای یادبود و خاص:
- بانک مرکزی ایران برخی سکههای یادبود و خاص را برای مناسبتهای ویژه ضرب کرده است. این سکهها بیشتر جنبه کلکسیونی دارند و در تعداد محدودی عرضه میشوند. این سکهها ممکن است از نظر طراحی، ارزش تاریخی و مواد اولیه با سکههای عادی متفاوت باشند.
تفاوت سکههای بانکی طرح قدیم و طرح جدید:
- طرح قدیم: سکههای تمام بهار آزادی طرح قدیم تا پیش از سال ۱۳۷۰ ضرب شدهاند و تصویر روی آنها متفاوت است. این سکهها از نظر وزن و عیار با طرح جدید تفاوتی ندارند اما به دلیل طراحی قدیمیتر و کمتر بودن تعداد آنها در بازار، کمیابتر و قیمت آنها در برخی مواقع بالاتر است.
- طرح جدید (امامی): سکههای تمام بهار آزادی طرح جدید (طرح امامی) بعد از سال ۱۳۷۰ ضرب شده و همچنان به صورت منظم عرضه میشوند. این سکهها به دلیل عرضه مداوم در بازار، بیشتر معامله میشوند و در میان خریداران محبوبتر هستند.
انواع سکه های غیربانکی
سکههای غیرمجاز (قاچاق):
این سکهها توسط کارگاههای غیرقانونی و خارج از نظارت بانک مرکزی ضرب میشوند. ویژگیهای این سکهها شامل کیفیت پایین ضرب، عدم تطابق دقیق با وزن و عیار سکههای بانکی، و مشکلات احتمالی در وزن یا خلوص طلا است.
- مشکلات:
- ممکن است از طلای کمعیارتر استفاده شود.
- وزن سکهها ممکن است کمتر یا بیشتر از استاندارد باشد.
- جزئیات روی سکهها کیفیت پایینی دارند.
سکههای خارجی:
برخی سکههای خارجی مانند لیره ترکیه یا دینار عراق که از جنس طلا هستند، در ایران به عنوان سکههای طلا معامله میشوند. هرچند این سکهها توسط بانک مرکزی ایران ضرب نمیشوند، اما به دلیل اعتبار در کشورهای مبدا، در برخی معاملات خرید و فروش میشوند.
- ویژگیها:
- سکههای لیره ترکیه و سکههای طلای سایر کشورها در بازار ایران به عنوان طلای جهانی شناخته میشوند.
- این سکهها به دلیل تفاوت در عیار و استانداردهای مختلف از قیمت متفاوتی نسبت به سکههای بانکی ایران برخوردارند.
سکههای یادبود و کلکسیونی:
سکههای یادبود یا کلکسیونی برای مناسبتهای خاص ضرب میشوند. این سکهها ممکن است توسط نهادهای غیربانکی یا شرکتهای خصوصی تولید شوند و هدف اصلی آنها کلکسیونی بودن یا استفاده تزئینی است.
- ویژگیها:
- این سکهها ممکن است عیار پایینتری داشته باشند یا حتی از فلزات دیگری به جز طلا ساخته شده باشند.
- جنبه کلکسیونی دارند و در بازار طلا به عنوان سکههای سرمایهگذاری مورد استفاده قرار نمیگیرند.
سکههای غیراستاندارد (فاقد عیار و وزن دقیق):
برخی سکهها ممکن است به دلیل مشکلاتی نظیر وزن کمتر از استاندارد یا خلوص پایینتر در دستهبندی سکههای غیربانکی قرار گیرند. این سکهها ممکن است توسط مراکز ضرب غیرمجاز تولید شوند و قیمت آنها کمتر از سکههای بانکی است.
- مشکلات:
- عدم تطابق با استانداردهای بانکی.
- خطر تقلبی بودن یا عدم تطابق با وزن و عیار اعلامشده.
سکههای طلا از جنس آلیاژ:
برخی سکههای غیربانکی ممکن است از آلیاژهای مختلفی ساخته شوند که تنها بخشی از آنها طلا است. این سکهها بیشتر جنبه تزئینی دارند و به عنوان سکههای سرمایهگذاری معتبر محسوب نمیشوند.
- ویژگیها:
- دارای درصدی از طلا هستند، اما نه به اندازه سکههای بانکی.
- به دلیل ظاهر زیبا و طراحی جذاب، ممکن است به عنوان هدایای تزئینی یا کلکسیونی استفاده شوند.
سکههای تقلبی:
برخی سکهها در بازار ممکن است تقلبی باشند و از موادی به غیر از طلا ساخته شده باشند. این سکهها توسط افراد سودجو به عنوان سکههای طلا عرضه میشوند، اما در واقع هیچ ارزشی از نظر طلایی ندارند.
- مشکلات:
- فاقد هرگونه ارزش واقعی هستند.
- ممکن است ظاهر آنها شبیه به سکههای بانکی باشد اما از نظر عیار و مواد ساخت بهطور کامل تقلبی هستند.
سکههای سفارشی یا سفارشیسازیشده:
برخی افراد یا شرکتها ممکن است سکههایی سفارشی ضرب کنند که به عنوان هدایای شرکتی یا مناسبتهای خاص استفاده میشود. این سکهها به صورت غیربانکی و بدون استانداردهای بانک مرکزی تولید میشوند.
- ویژگیها:
- ممکن است از طلا، نقره یا فلزات دیگر ساخته شوند.
- بیشتر جنبه یادبود یا تبلیغاتی دارند و ارزش سرمایهگذاری ندارند.
تفاوت سکههای غیربانکی با سکههای بانکی:
- اعتبار و قانونی بودن: سکههای بانکی توسط بانک مرکزی ضرب شده و دارای استانداردهای مشخص از نظر وزن، عیار و کیفیت ضرب هستند. در مقابل، سکههای غیربانکی ممکن است توسط نهادهای غیرمجاز تولید شوند و اعتبار کمتری داشته باشند.
- کیفیت ضرب: سکههای بانکی دارای ضرب دقیق و استاندارد هستند، در حالی که سکههای غیربانکی از کیفیت ضرب پایینتری برخوردارند.
- عیار و وزن: سکههای بانکی با عیار و وزن استاندارد ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا) ضرب میشوند. اما سکههای غیربانکی ممکن است از نظر عیار و وزن متفاوت باشند یا حتی دارای مواد دیگری بهجز طلا باشند.
- قیمت: سکههای غیربانکی قیمت کمتری دارند، زیرا اعتبار و اعتماد کمتری در بازار دارند و ممکن است به دلیل وزن یا عیار پایینتر، کمتر ارزشگذاری شوند.
- کاربرد: سکههای بانکی بیشتر برای سرمایهگذاری و معاملات مالی استفاده میشوند، در حالی که سکههای غیربانکی ممکن است جنبه تزئینی یا کلکسیونی داشته باشند
روش تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی
بررسی کیفیت ضرب سکه:
- سکه بانکی:
- دارای ضرب دقیق و یکنواخت است. تمام جزئیات مانند تصاویر، نوشتهها، و لبههای سکه بهطور کامل شفاف و بدون نقص هستند.
- حروف روی سکههای بانکی با وضوح کامل و بدون هیچگونه ناصافی یا نامنظمی دیده میشوند.
- سکه غیربانکی:
- ضرب نامنظم و ناصافی ممکن است در آنها وجود داشته باشد. جزئیات روی سکه مانند حروف و تصاویر ممکن است بهخوبی قابل مشاهده نباشند و در لبههای سکه ناهنجاریهایی مانند بریدگی یا صاف نبودن دیده شود.
بررسی وزن و عیار سکه:
- سکه بانکی:
- تمامی سکههای بانکی با وزن و عیار استاندارد ضرب میشوند. برای مثال، سکه تمام بهار آزادی باید وزن ۸.۱۳۳ گرم و عیار ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا) داشته باشد.
- سکه غیربانکی:
- ممکن است وزن کمتر یا بیشتر از استاندارد باشد. عیار طلا نیز ممکن است پایینتر از حد استاندارد باشد. برای بررسی عیار و وزن سکه، میتوانید از ترازوهای دقیق و دستگاههای عیارسنج استفاده کنید.
بررسی ظاهر و براقیت سکه:
- سکه بانکی:
- سطح براق و صافی دارند و هیچگونه خط و خش یا خوردگی روی آنها دیده نمیشود، بهویژه اگر سکه نو باشد.
- سکه غیربانکی:
- ممکن است خط و خش، لکه یا خوردگیهایی روی سطح آن مشاهده شود. این سکهها ممکن است به دلیل نگهداری نامناسب یا ضرب نامناسب آسیبدیده باشند.
بررسی لبههای سکه:
- سکه بانکی:
- لبههای آن منظم و با تراش دقیق هستند. در سکههای بانکی لبهها باید دارای شیارهای منظم باشند و از نظر اندازه و ترتیب یکسان باشند.
- سکه غیربانکی:
- لبههای ناصاف یا بدون شیار میتواند نشاندهنده غیربانکی بودن سکه باشد. در برخی موارد، لبههای سکههای غیربانکی ممکن است حالت پخشدگی یا خوردگی داشته باشند.
بررسی صدای سکه (تست صوتی):
- سکه بانکی:
- اگر سکه را روی سطحی محکم بهآرامی بیندازید، صدای طنینداری ایجاد میکند. سکههای بانکی به دلیل عیار استاندارد و کیفیت فلز، صدای مشخصی دارند.
- سکه غیربانکی:
- سکههای غیربانکی به دلیل کیفیت پایینتر فلز یا تفاوت در ترکیب فلزی، ممکن است صدای کمتری یا متفاوتتری نسبت به سکههای بانکی ایجاد کنند.
استفاده از دستگاه عیارسنج و آزمایشگاه طلا:
- دستگاه عیارسنج: با استفاده از دستگاههای تخصصی عیارسنج میتوان عیار طلای سکه را بهدقت بررسی کرد. در صورتی که عیار سکه کمتر از استاندارد باشد، سکه غیربانکی یا تقلبی است.
- آزمایشگاههای طلا: برخی از فروشندگان حرفهای و خریداران طلا، سکهها را به آزمایشگاههای طلا برده و از طریق دستگاههای پیشرفته عیار و اصالت سکه را تأیید میکنند.
بررسی فروشنده و منبع خرید:
- سکه بانکی:
- از فروشندگان معتبر و تحت نظر اتحادیه طلا و جواهرات خریداری میشود. سکههایی که از فروشگاههای معتبر و تحت نظارت بانک مرکزی خریداری میشوند، اصالت دارند.
- سکه غیربانکی:
- خرید سکه از فروشندگان غیرمجاز یا افراد ناشناس ممکن است باعث خرید سکههای غیربانکی یا تقلبی شود. همیشه توصیه میشود سکه را از مکانهای معتبر و شناختهشده تهیه کنید.
بررسی بستهبندی و وکیوم سکه:
- سکه بانکی:
- بسیاری از سکههای بانکی جدید به صورت وکیومشده و بستهبندی رسمی عرضه میشوند که نشاندهنده اصالت آنهاست. وکیوم باید سالم و بدون آسیب باشد.
- سکه غیربانکی:
- سکههای غیربانکی ممکن است بدون وکیوم یا در بستهبندیهای غیررسمی عرضه شوند. در برخی موارد، وکیومهای تقلبی نیز وجود دارند که باید از صحت آنها مطمئن شوید.
تست مغناطیسی:
- سکه بانکی:
- سکههای طلا به دلیل خلوص و عدم وجود آهن یا فلزات دیگر، نباید جذب آهنربا شوند. اگر سکه بانکی باشد، در تست مغناطیسی نباید هیچ واکنشی نشان دهد.
- سکه غیربانکی:
- برخی از سکههای تقلبی ممکن است حاوی فلزاتی مانند آهن باشند که باعث جذب شدن به آهنربا میشود. در صورت جذب سکه به آهنربا، احتمال تقلبی بودن آن بسیار زیاد است.
بررسی قیمت سکه:
- سکه بانکی:
- سکههای بانکی با قیمت رسمی و بر اساس نرخ روز طلا و بازار فروخته میشوند.
- سکه غیربانکی:
- اگر سکهای با قیمت بسیار پایینتر از قیمت بازار عرضه شود، باید به اصالت آن شک کنید. قیمت پایینتر نشانه غیربانکی بودن یا وجود نقص در سکه است.
عیار و وزن سکه بانکی
سکههای بانکی در ایران با عیار و وزن استاندارد مشخصی ضرب میشوند که توسط بانک مرکزی ایران تعیین شده است. این استانداردها به شرح زیر هستند:
سکه تمام بهار آزادی (سکه کامل):
- وزن: ۸.۱۳۳ گرم
- عیار: ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا، ۱۰ درصد مس)
- قطر: حدود ۲۲ میلیمتر
نیمسکه بهار آزادی:
- وزن: ۴.۰۶۶ گرم
- عیار: ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا، ۱۰ درصد مس)
- قطر: حدود ۱۹ میلیمتر
ربعسکه بهار آزادی:
- وزن: ۲.۰۳۳ گرم
- عیار: ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا، ۱۰ درصد مس)
- قطر: حدود ۱۴ میلیمتر
سکه یکگرمی:
- وزن: ۱ گرم
- عیار: ۹۰۰ (۹۰ درصد طلا، ۱۰ درصد مس)
- قطر: حدود ۱۳.۳ میلیمتر
توضیحات:
- عیار ۹۰۰: یعنی ۹۰ درصد از ترکیب فلز در این سکهها طلا است و ۱۰ درصد باقیمانده از فلز مس تشکیل شده است. مس به سکهها استحکام بیشتری میدهد و آنها را از آسیبهای فیزیکی مانند خمشدن یا خراشدیدن محافظت میکند.
- وزن: وزن سکهها دقیق و استاندارد است و به همین دلیل هرگونه کاهش یا افزایش وزن میتواند نشانهای از غیراصلی بودن سکه باشد.
عیار و وزن سکه غیر بانکی
سکههای غیربانکی به دلیل اینکه توسط بانک مرکزی ضرب نمیشوند، استاندارد مشخصی از نظر عیار و وزن ندارند. این سکهها ممکن است از نظر عیار و وزن به سکههای بانکی نزدیک باشند، اما چون تحت نظارت رسمی نیستند، تفاوتهایی وجود دارد. در ادامه به برخی ویژگیهای رایج در سکههای غیربانکی میپردازیم:
عیار سکههای غیربانکی:
- عیار غیراستاندارد: عیار سکههای غیربانکی میتواند کمتر از عیار ۹۰۰ باشد. بهعنوان مثال، ممکن است عیار ۸۵۰ یا حتی کمتر باشد.
- در برخی موارد، عیار واقعی سکههای غیربانکی کمتر از چیزی است که بهطور رسمی ادعا میشود، به این معنی که درصد طلای موجود در آنها کمتر از استاندارد سکههای بانکی است.
- ترکیب فلزی: بهجای استفاده از مس بهعنوان فلز ترکیبی، ممکن است از فلزات ارزانتر یا حتی بیکیفیتتری استفاده شود.
وزن سکههای غیربانکی:
- وزن غیردقیق: وزن سکههای غیربانکی ممکن است کمتر یا بیشتر از وزن استاندارد سکههای بانکی باشد. بهعنوان مثال، ممکن است یک سکه که بهعنوان سکه تمام بهار آزادی معرفی میشود، وزنی کمتر از ۸.۱۳۳ گرم داشته باشد.
- به دلیل عدم رعایت استانداردها، این سکهها در وزنهای ناصحیح یا متغیر تولید میشوند.
مشکلات رایج در سکههای غیربانکی:
- وزن کمتر: ممکن است سکهها بهعمد با وزن کمتر از استاندارد ضرب شوند تا سود بیشتری برای تولیدکننده ایجاد شود.
- عیار پایینتر: در سکههای غیربانکی ممکن است از طلای با عیار پایینتر استفاده شود که باعث کاهش ارزش سکه میشود.
- عدم یکنواختی: به دلیل تولید در کارگاههای غیرمجاز، کیفیت و دقت در ساخت این سکهها پایینتر است و ممکن است تفاوتهای زیادی در وزن و عیار بین سکههای مختلف وجود داشته باشد.
در فروشگاه آنلاین اسنپ شاپ انواع سکهها وجود دارند که با خرید قسطی میتوانید پرداخت را انجام دهید.