آشنایی با علائم خرابی سنسور اکسیژن
فهرست
- سنسور اکسیژن چیست؟
- چرا سنسور اکسیژن مهم است؟
- علائم خرابی سنسور اکسیژن
- ۱. سروصدای غیرطبیعی یا لرزش موتور خودرو؛
- ۲. برخاستن بوی تخم‌مرغ گندیده یا سولفور
- ۳. بالابودن دور موتور ماشین در حالت ایست
- ۴. خروج دود سیاه و غلیظ از اگزوز
- ۵. احتراق ناقص و کارکرد ضعیف موتور
- ۶. روشن شدن چراغ چک خودرو
- ۷. حرارت زیاد و دائمی موتور
- ۸. گاز نخوردن خودرو (شتاب بسیار کم)
- ۹. خرابی کاتالیست براثر گرمای زیاد
- ۱۰. مصرف سوخت بالا
- سنسور اکسیژن چرا خراب می‌شود؟
- نکات مراقبت، تعمیر و تعویض سنسور اکسیژن
- سؤالات متداول
- کلام پایانی
چراغ چک خودرو روشن شده، خودرو ریپ می‌زند، سروصدای غیرعادی از موتور می‌شنوید و هرچه می‌گردید علت را پیدا نمی‌کنید؟ به خرابی سنسور اکسیژن شک کنید. اگر هم‌زمان با افزایش مصرف سوخت، گاز نخوردن خودرو و افزایش دور موتور در حالت ایست مواجه شدید، کاملا مطمئن شوید که این سنسور عمرش را به سایر اجزای خودرو بخشیده است! اینها علائم خرابی سنسور اکسیژن هستند که بر نسبت ترکیب سوخت و هوا در موتور تأثیر گذاشته و زمینه‌ساز مشکلات جورواجور شده‌اند. در ادامه این مقاله درباره اهمیت سنسور اکسیژن، تأثیرش بر توان و شتاب ماشین و علائم خرابی آن حرف می‌زنیم.
سنسور اکسیژن چیست؟
عملکرد بهینۀ ماشین به تأمین مداوم اکسیژن وابستگی دارد. مسئولیت تأمین اکسیژن نیز بر عهدۀ سنسور اکسیژن است. این حسگر خودرو میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی را می‌سنجد و اگر سالم باشد، اطلاعات درست و دقیق مربوط به آن را به کامپیوتر خودرو می‌رساند. کامپیوتر نیز بر پایۀ این اطلاعات، مخلوط هوا و سوخت در موتور را طوری تنظیم می‌کند که عملکرد خودرو کار‌آمد باشد.
این سنسور را لوله فلزی کوچکی در نظر بگیرید که داغ می‌شود. سنسور زمان عبور گاز خروجی تغییر رنگ می‌دهد و کامپیوتر از این تغییر رنگ برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن موجود در گاز خروجی استفاده می‌کند.
چرا سنسور اکسیژن مهم است؟
اگر بخواهیم وظایف این سنسور را در ۳ مورد خلاصه کنیم، باید بگوییم این قطعه:
- با تنظیم دقیق نسبت سوخت به هوا، مسئولیت بهینه‌سازی مصرف سوخت را بر عهده دارد؛
- احتراق کامل اتفاق می‌افتد و احتمال تولید گازهای آلاینده مانند مونوکسید کربن به حداقل می‌رسد؛
- با ترکیب بهینه سوخت و هوا، عملکرد موتور بهتر و عمر قطعات این بخش بیشتر می‌شود.
خودروها سیستمی برای کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند و سنسور اکسیژن قلب این سیستم‌هاست. این حسگر اگر درست کار نکند، کامپیوتر خودرو نمی‌تواند مخلوط هوا و سوخت را با نسبت‌های درست و دقیق ترکیب کند. در نتیجه موتور با سوخت بیش‌از‌حد غنی یا رقیق کار می‌کند و این نقطۀ آغاز مشکلاتی مثل تغییرات مصرف سوخت، کاهش عملکرد موتور و حتی آسیب‌دیدگی آن است. خرابی این سنسور برای محیط‌زیست هم خطرناک است! اگر صحیح کار نکند، خروجی اگزوز تمیزترین گازی که می‌تواند باشد، نیست!
علائم خرابی سنسور اکسیژن
نشانه‌ها و علائم خرابی سنسور اکسیژن، اتفاقات پرتکرار و پیش‌پا‌افتاده‌ای هستند که اغلب نادیده می‌گیریم، مثلا اینکه خودرو با تک‌استارت روشن نمی‌شود، موتور لرزش جزئی دارد یا چراغ چک بی‌دلیل روشن است! در این بخش مفصل درباره این نشانه‌ها حرف می‌زنیم.
- سروصدای غیرطبیعی یا لرزش موتور خودرو؛
- برخاستن بوی تخم‌مرغ گندیده یا سولفور؛
- بالابودن دور موتور ماشین در حالت ایست؛
- احتراق ناقص و کارکرد ضعیف موتور؛
- خروج دود سیاه و غلیظ از اگزوز؛
- خاموش شدن موتور ماشین؛
- مشکل در روشن شدن خودرو؛
- روشن شدن چراغ چک خودرو؛
- گاز نخوردن خودرو (شتاب بسیار کم)؛
- گرمای بیش‌از‌حد زیاد موتور؛
- آسیب‌دیدگی کاتالیست براثر گرمای زیاد؛
- مصرف سوخت بالا.
۱. سروصدای غیرطبیعی یا لرزش موتور خودرو؛
وقتی نسبت دقیق و مناسب سوخت ورودی به موتور در مقایسه با هوای محفظه احتراق به‌هم بخورد، از موتور سروصدای عجیب به گوش می‌رسد که باید جدی گرفت. اگر این ناهماهنگی طوری باشد که:
- هوا بیشتر از حالت معمول و ورود سوخت کمتر از حد استاندارد باشد، موتور صدای ضربه و کوبش می‌دهد؛
- هوا کمتر از حالت معمول و ورود سوخت بیشتر از حد استاندارد باشد، موتور صدای دنگ‌دنگ یا اصطلاحا «ناک» می‌دهد (به‌ویژه در حالت رانندگی سرگاز)؛
- ااتصالات حسگر شل شده باشند، موتور صدای تق‌تق می‌دهد.
۲. برخاستن بوی تخم‌مرغ گندیده یا سولفور
بوی تخم‌مرغ گندیده زنگ هشدار احتراق ناقص و تولید آلاینده دیگری به نام دی‌اکسید گوگرد است. به‌محض استشمام این بوی سنگین بنزین یا گوگرد، باید پی به ایراد سیستم سوخت و انژکتورها ببرید و با تعویض سنسور اکسیژن خراب، برای اصلاح ترکیب سوخت و هوا، دست‌به‌کار شوید.
۳. بالابودن دور موتور ماشین در حالت ایست
دور موتور عادی خودرو در حالت ایست و درجا باید در محدوده ۱۰۰۰ باشد. وقتی سنسور O۲ کارش را به‌درستی انجام ندهد، کامپیوتر ماشین وضعیت قرارگیری خودرو در حالت ایست یا حرکت را درست تشخیص نمی‌دهد و دور موتور پایین نمی آید! این یکی از نشانه‌های خرابی حسگر اکسیژن است.
۴. خروج دود سیاه و غلیظ از اگزوز
اگر خرابی حسگر اکسیژن باعث ورود بیش‌از‌اندازه بنزین به محفظه احتراق شود، حجم گاز خروجی موتور بیشتر می‌شود و دود خروجی اگزوز غلیظ‌تر از حالت عادی است!
۵. احتراق ناقص و کارکرد ضعیف موتور
طبیعتا زمانی که نسبت ترکیب سوخت و هوا به‌هم می‌خورد، موتور راندمانی که باید را ندارد و اصطلاحا «ریپ می‌زند». به‌عبارت بهتر، نظم عملکرد موتور به هم می‌ریزد و بخش زیادی از قدرت استاندارد خود را به‌دلیل مشکلات احتراق از دست می‌دهد.
۶. روشن شدن چراغ چک خودرو
کنار چراغ باتری خودرو، یک چراغ چک عمومی وجود دارد که اگر کامپیوتر خودرو مشکلی مثل خرابی سنسور O۲ را شناسایی کند، روشن می‌شود. روشن‌شدن این چراغ همیشه به‌معنی خرابی حسگر اکسیژن نیست، ولی هرچه هست، موضوع مهمی است که باید با اتصال دستگاه دیاگ توسط تعمیرکار باتجربه، ریشه‌یابی شود.
۷. حرارت زیاد و دائمی موتور
حرارت بالای موتور تاحدی طبیعی است و اگر از آن حد بگذرد، چند علت دارد: این اتفاق هم از علائم خرابی پمپ بنزین خودرو است، هم ناشی از مشکلات سیستم الکتریکی و هم از علائم خرابی سنسور اکسیژن. البته گرمای زیاد فقط مواقعی ملموس است که سنسورها حسابی فرسوده و مستهلک شده باشند!
۸. گاز نخوردن خودرو (شتاب بسیار کم)
سنسور اکسیژن دست راست کامپیوتر خودرو برای تشخیص زمان احتراق است. اگر این حسگر دچار خرابی شود، رسیدن به سرعت‌های سابق دنده‌ها زمان بیشتری میبرد و اصطلاحا شتاب خودرو کم می‌شود. چرا؟ چون کامپیوتر خودرو قابلیت تنظیم زمان جرقه‌زنی و تشخیص فاصله زمانی بین احتراق‌ها را ندارد. از‌طرفی اگر خرابی سنسور باعث خرابی کاتالیست خودرو شود، فشار معکوس بر سیلندرها مضاعف می‌شود. این اتفاقات ناگوار شتاب مطلوب خودرو را از بین می‌برند.
۹. خرابی کاتالیست براثر گرمای زیاد
سنسور اکسیژن و کاتالیست هر دو در مسیر خروج آلاینده‌ها به‌سمت اگزوز قرار دارند، یکی برای سنجش میزان آلاینده‌ها و دیگری برای کاهش حجم آنها. اگر خرابی سنسور اکسیژن باعث افزایش دمای موتور و گازهای آلاینده خروجی محفظه احتراق شود، مبدل کاتالیزوری در معرض این حرارت بالا و غلظت آلاینده‌ها آسیب می‌بیند و عملکردش مختل خواهد شد.
۱۰. مصرف سوخت بالا
افزایش مصرف سوخت خودرو چند دلیل کلیدی دارد و یکی از آنها خرابی سنسور اکسیژن است. اگر این خرابی به‌گونه‌ای باشد که موتور سوخت بیشتری برای احتراق مصرف کند، طبیعتا خودرو برای ادامه حرکت به بنزین بیشتری نیاز دارد. اگر افزایش مصرف سوخت ناشی از خرابی سنسور اکسیژن نباشد، با خرید فیلتر خودرو (فیلتر هوا) می‌توان احتراق سوخت بهینه‌تر و مصرف سوخت کمتر را رقم زد.
سنسور اکسیژن چرا خراب می‌شود؟
در این بخش از مجله اسنپ شاپ بخوانید که چه عواملی از عمر مفید حسگر O۲ می‌کاهد و باعث ظهور علائم خرابی سنسور اکسیژن می‌شود.
| علت خرابی | توضیحات |
| پایان عمر مفید سنسور | خرابی تدریجی حسگر اکسیژن به‌دلیل تکرار چرخه گرمایی. |
| خام‌سوزی موتور | تجمع رسوب کربنی روی سنسور اکسیژن به‌دلیل خرابی سوزن‌های انژکتور، نشت سوخت یا پاشش سوخت زیاد به درون پیشرانه. |
| روغن‌سوزی موتور | کیپ‌شدن و خرابی حسگر به‌دلیل فرار گازهای احتراق از اطراف پیستون به محفظه میل‌لنگ و نشست دوده چسبنده و روغنی روی سنسور اکسیژن. |
| واشر سرسیلندر نیم‌سوز | خرابی سنسور O۲ به‌دلیل عبور بخار حاصل از سوخت کولانت (ورود آب به محفظه سیلندر و سوخت آب همراه احتراق). |
| اتصال الکتریکی | اتصال کوتاه سیم‌های سنسور به‌دلیل سوختن سیم‌ها، ضربه یا پوسیدگی روکش سیم‌های سنسور. |
| خرابی واشر منیفولد اگزوز | تماس مستقیم سنسور اکسیژن با حجم بالایی از گازهای آلاینده به‌دلیل خروج ناکامل آلاینده‌های خروجی از موتور |
نکات مراقبت، تعمیر و تعویض سنسور اکسیژن
سنسور اکسیژن قابلیت تمیز‌کردن دارد و پاک‌سازی دوره‌ای از نکات مهم مراقبت آن است. علاوه‌بر مصرف سوخت مناسب و باکیفیت، هرازگاهی حسگر و محفظه آن را تمیز کنید، دوده‌ها و آلودگی‌های رسوب‌کرده را بزدایید و این‌گونه جلوی خرابی زودهنگام را بگیرید. ترجیحا در مسیرهای پرترافیک رانندگی نکنید و از توقف‌های پی‌در‌پی خودداری کنید، این کار سنسور را تحت‌فشار می‌گذارد و بیش‌از‌حد گرم می‌کند. در آخر، با بررسی دوره‌ای خودرو مطمئن شوید موتور تمیز و نسبت هوا و سوخت در آن تنظیم است. تعویض به موقع روغن و فیلتر روغن کمک زیادی به حفظ سلامت این قطعه می‌کند.
سنسور اکسیژن تعمیرپذیر نیست و اگر خراب شود، چاره‌ای جز تعویض این قطعه ندارید. طول عمر مفید این قطعه برای ماشین‌های صفر ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر و برای ماشین‌های کارکرده ۵۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر است. با خرید قسطی این قطعه از اسنپ‌شاپ، بار دیگر راندمان موتور را افزایش و میزان خروج گاز سمی را کاهش دهید.
سؤالات متداول
۱. هر خودرو چند سنسور اکسیژن دارد؟
اکثر خودروهای جدید دست‌کم ۲ سنسور اکسیژن دارند. تعداد این حسگر در خودروهای دیزلی به ۴ عدد هم می‌رسد!
۲. چطور عمر سنسور اکسیژن را بیشتر کنیم؟
با مصرف سوخت تمیز و باکیفیت، نظافت گاه‌به‌گاه سنسور، اطمینان از تنظیم درست موتور، تعویض به‌موقع روغن و فیلتر روغن و نهایتا بررسی دوره‌ای وضعیت خودرو، طول عمر حسگر O۲ افزایش می‌یابد.
۳. طول عمر مفید سنسور اکسیژن چقدر است؟
عمر مفید این سنسور در اکثر ماشین‌ها بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر است و بهتر است بعد از پیمودن این مقدار مسافت، جایگزین شود.
۴. خرابی سنسور اکسیژن چقدر پرخطر است؟ آیا می‌توان به رانندگی ادامه داد؟
رانندگی با سنسور اکسیژن خراب هم به محیط‌زیست آسیب می‌زند، هم به خودروی شما! هرچه بیشتر تعلل کنید، بخار مضر بیشتری وارد هوا می‌شود و سایر سنسورها و قطعات خودرو در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
کلام پایانی
خودروی دوست‌داشتنی شما زمانی به کمترین ردپای آلودگی می‌رسد که سنسور اکسیژن کارش را درست انجام دهد. اگر حسگر O۲ درست کار کند، میزان انتشار بخار مضر و سمی تا حد امکان پایین می‌ماند و موتور عملکرد سالم‌تری دارد. از‌آنجا‌که این قطعه همیشه در معرض رسوب دوده و آلودگی است و به‌خاطر اینکه مشکلات ناشی از خرابی این سنسور پاورچین قدم برمی‌دارند و ناگهان خرج هنگفت می‌تراشند، علائم خرابی سنسور اکسیژن را بشناسید و پیش‌از‌آنکه عمر مفیدش تمام شود، اقدام به تعویض آن کنید.
فراموش نکنید کیفیت سنسور اکسیژن مستقیما بر عملکرد موتور تاثیر می‌گذارد. اگر نمی‌دانید مرغوب‌ترین و باکیفیت‌ترین جنس موجود در بازار را از کجا بخرید، فروشگاه آنلاین اسنپ شاپ را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
