روانشناسی زرد چیست؟ و چرا بین مردم رایج است؟ آشنایی با تاثیر آن

روانشناسی زرد (pop psychology) باورها و ایده‌های رایجی را توصیف می‌کند که در سراسر جوامع در زمینه روانشناسی موردبحث قرار دارد. بااین‌حال، بسیاری از مردم مطمئن نیستند که آیا این روانشناسی دقیق است یا از افسانه‌ها و باورهای غلط ساخته شده است. درک معنای این نوع روانشناسی و چگونگی شناسایی اسطوره‌ها، اطمینان حاصل می‌کند که توصیه‌های آگاهانه و دقیقی برای بهبود خود دریافت می‌کنید.

روانشناسی زرد چیست و چگونه است؟

روانشناسی زرد به دانش روانشناختی اشاره دارد که اغلب توسط مردم تکرار و درک می‌شود. این روانشناسی برای ارائه بینش ارزشمند در مورد سلامت روان، روابط و سایر پدیده‌های روان‌شناختی به افراد جامعه، بر به‌کارگیری نظریه‌های علمی تکیه می‌کند. برای بسیاری، این دانش مبتنی بر موضوعات پرطرف‌دار در رسانه‌های اجتماعی، حوزه‌های رایج سلامت روان در زمینه روان‌شناختی و درس‌های آموخته‌شده از درمان است.

روانشناسی زرد ممکن است درمان شناختی-رفتاری، روانشناسی مثبت، روانشناسی تکاملی، علوم اعصاب، روان‌درمانی، مراقبه ذهن‌آگاهی و نظریه دلبستگی را در میان سایر زمینه‌ها مورد بررسی قرار دهد. این حوزه‌های موضوعی می‌تواند به جوامع کمک کند تا افکار و احساسات را در زمینه‌های مختلف بهتر درک کنند.

وقتی دانش صحیح و مبتنی بر تحقیق و تفکر انتقادی باشد، می‌تواند بر ادراک عمومی از روانشناسی تاثیر مثبت بگذارد. بااین‌حال، زمانی‌که تصورات غلط و افسانه‌ها در جوامع پخش می‌شود، روان‌شناسی پاپ می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد.

تمرین مبتنی بر شواهد به معنای نگاه عینی به یافته‌های تحقیق به‌جای تکیه بر اطلاعات حکایتی یا نظر خود در مورد راهبردها یا مداخلات روانشناختی است. تفکر انتقادی می‌تواند باعث ایجاد ذهنی باز در هنگام تفسیر داده‌ها شود که به افراد کمک کند از فرضیات یا سوگیری در تفسیر مفاهیم روان‌شناختی رایج اجتناب کنند.

دلیل محبوبیت روانشناسی زرد بین مردم

ما همگی در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که به گفته‌ متخصصان، بخش قابل‌توجهی از افراد با چالش‌های روانی مواجه هستند. زندگی در چنین شرایطی، با وجود مشکلات مشترکی که با آنها روبه‌رو هستیم، باعث می‌شود که بسیاری از افراد وارد دام روانشناسی زرد شوند که این عبارت به‌عنوان یک اصطلاح برای روان‌شناسان فعال در این زمینه به‌کار می‌رود. این افراد از طریق جملات مثبت و انگیزشی خود، وعده‌ خوشبختی و آزادی از مشکلات را به همگان می‌دهند.

از سوی دیگر، می‌دانیم که با وجود نیاز گسترده به خدمات روانشناسی، هزینه‌ دسترسی به این خدمات در جامعه ما خارج از توان بسیاری از افراد است. این موضوع باعث می‌شود که روانشناسی زرد که با هزینه‌های کمتر یا حتی رایگان در دسترس افراد قرار دارد، با استقبال بالایی مواجه شود. مخاطبان روان‌شناسان زرد عموما افرادی هستند که در زمینه‌ واقعی روانشناسی دانش محدودی دارند و به‌همین دلیل به‌سادگی در دام این روان‌شناسان گرفتار می‌شوند.

دلیل مهم دیگر نسخه‌های ساده‌شده‌ای است که این حوزه برای افراد و مشکلات پیچیده‌شان فراهم می‌کند. روانشناسی زرد همچون یک درمان سریع به‌سرعت دردهای شما را تسکین می‌دهد و احساس شوق و نشاط موقتی را به شما ارائه می‌کند. این جنبه باعث می‌شود که جملات انگیزشی و گفته‌های روان‌شناسان زرد با استقبال بالایی روبه‌رو باشند.

تفاوت روانشناسی زرد و روانشناسی واقعی

روانشناسی مطالعه علمی ذهن و رفتار است که توسط متخصصان آموزش‌دیده انجام می‌شود، درحالی‌که روانشناسی پاپ نسخه‌ای در دسترس، ساده‌تر و اغلب تجاری‌سازی شده از مفاهیم روانشناختی را برای مخاطبان عمومی نشان می‌دهد. روانشناسی واقعی و روانشناسی پاپ به دو جنبه مختلف از این رشته اشاره دارند که هر کدام دارای ویژگی‌های متمایز هستند:

روانشناسی واقعی

• تعریف: روانشناسی واقعی مطالعه علمی ذهن و رفتار است. طیف وسیعی از موضوعات از جمله شناخت، احساسات، ادراک، شخصیت، رشد و غیره را در برمی‌گیرد. روان‌شناسان از روش‌ها و رویکردهای تحقیقاتی مختلفی برای درک و توضیح فرایندها و رفتار ذهنی استفاده می‌کنند.
• تمرکز: روانشناسی دانشگاهی بر تحقیقات دقیق، مطالعات تجربی و شیوه‌های مبتنی بر شواهد تمرکز دارد. هدف آن کمک به درک کلی رفتار و فرایندهای ذهنی انسان است.
• عملکرد حرفه‌ای: روان‌شناسان حرفه‌ای اغلب دارای مدارک پیشرفته (مانند دکترا یا روانشناسی) هستند و ممکن است در محیط‌های مختلف از جمله محیط‌های بالینی، موسسات دانشگاهی، موسسات تحقیقاتی یا در زمینه‌های کاربردی کار کنند.

روانشناسی زرد (روانشناسی عامه‌پسند)

• تعریف: روانشناسی زرد، مخفف روانشناسی عامه‌پسند، به نسخه‌های ساده‌شده و اغلب پر شور مفاهیم روانشناختی اشاره دارد که در فرهنگ رایج منتشر می‌شود. اینها معمولا ایده‌هایی قابل‌دسترس و قابل‌درک هستند که فاقد عمق و ظرافت موجود در روانشناسی دانشگاهی باشند.
• تمرکز: روانشناسی پاپ اغلب بر توصیه‌های خودیاری، توسعه شخصی و راه‌حل‌های سریع برای مشکلات رایج تمرکز دارد. ضمن آنکه بر عبارات جذاب، توضیحات ساده و استراتژی‌هایی برای بهبود زندگی فرد تاکید می‌کند.
• رسانه و فرهنگ: روانشناسی پاپ اغلب در کتاب‌های خودیاری، مقالات آنلاین، برنامه‌های تلویزیونی و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی یافت می‌شود. این برنامه برای جذب مخاطبان گسترده طراحی شده است و معمولا همیشه مبتنی بر تحقیقات علمی دقیق نیست.
• انتقادات: درحالی‌که روانشناسی پاپ می‌تواند پیام‌های انگیزشی و الهام‌بخش ارائه دهد، مهم است که توجه داشته باشید که برخی از محتوای آن معمولا مفاهیم پیچیده روانشناختی را بیش‌ازحد ساده می‌کند یا پشتیبانی تجربی ندارد. برای مصرف‌کنندگان بسیار مهم است که با یک ذهنیت انتقادی به روانشناسی پاپ نزدیک شوند.

معایب روانشناسی زرد در زندگی افراد

برای افراد مهم است که با ذهنیت انتقادی به روانشناسی زرد نزدیک شوند، محدودیت‌های آن را بشناسند و در هنگام تصمیم‌گیری در مورد سلامت و رفاه روانی خود به‌دنبال اصول روان‌شناختی ثابت و مبتنی بر شواهد باشند. روانشناسی پاپ، درحالی‌که اغلب برای مخاطبان وسیعی جذاب و قابل‌دسترسی است، معایبی نیز دارد. برخی از این موارد عبارتند از:

ساده‌سازی بیش از حد

روانشناسی زرد تمایل دارد مفاهیم پیچیده روانشناختی را بیش‌ازحد ساده کند و آنها را به عبارات جذاب یا فرمول‌های ساده تقلیل دهد. این می‌تواند منجر به درک سطحی مسائل شود و ممکن است پیچیدگی‌های رفتار انسان را به‌درستی منعکس نکند.

عدم دقت علمی

بسیاری از ایده‌های روانشناسی پاپ فاقد پایه و اساس قوی در تحقیقات علمی هستند. آنها احتمال دارد براساس حکایات، تجربیات شخصی یا شواهد انتخابی به‌جای مطالعات تجربی دقیق باشند. این عدم دقت علمی می‌تواند منجر به اطلاعات نادرست شود.

تجاری‌سازی

روانشناسی پاپ اغلب برای مقاصد تجاری و با هدف فروش کتاب، محصولات یا خدمات استفاده می‌شود. این تجاری‌سازی می‌تواند فروش را بر دقت اولویت قرار دهد و منجر به ترویج ایده‌هایی شود که جذاب‌تر از مبتنی بر شواهد هستند.

حل سریع

روانشناسی زرد اغلب راه‌حل‌های سریع و ساده را برای مسائل پیچیده روانی ترویج می‌کند. رفتار انسان و سلامت روان پیچیده و چندوجهی است و راه‌حل‌ها به‌ندرت یکسان هستند. تکیه بر توصیه‌های ساده شده می‌تواند منجر به ناامیدی و یاس شود.

بدنام سازی

برخی از محتوای روانشناسی پاپ ممکن است با ارائه آنها به‌گونه‌ای که چالش‌های افراد را بیش‌ازحد ساده یا بی‌اهمیت جلوه می‌دهد، به انگ زدن به مسائل مربوط به سلامت روان کمک کند. این موضوع می‌تواند افراد را از جستجوی کمک حرفه‌ای در صورت نیاز منصرف سازد.

سوگیری تایید

روانشناسی زرد می‌تواند باورها و سوگیری‌های موجود را تقویت کند. افراد ممکن است به سمت محتوایی کشیده شوند که با تصورات از پیش‌تعیین‌شده آنها همسو باشد و به‌طور بالقوه مواجهه آنها با دیدگاه‌های مختلف و اطلاعات مبتنی بر شواهد را محدود کند.

تخصص گمراه‌کننده

برخی از چهره‌های روانشناسی پاپ خود را به‌عنوان متخصص و بدون صلاحیت علمی یا حرفه‌ای لازم معرفی می‌کنند. این موضوع می‌تواند منجر به انتشار اطلاعات و توصیه‌های نادرست شود و به‌طور بالقوه به افرادی‌که برای راهنمایی به این منابع اعتماد می‌کنند آسیب برساند.

ترویج ایده‌آل‌های غیرواقعی

روانشناسی پاپ اغلب تصاویر ایده‌آلی از شادی، موفقیت و رفاه را ترویج می‌کند. این مورد می‌تواند انتظارات غیرواقعی ایجاد کند و در زمانی که افراد قادر به برآورده‌کردن این استانداردهای غیرواقعی نیستند، به احساس بی‌کفایتی یا شکست منجر شود.

غفلت از مسائل زیربنایی

به‌جای پرداختن به مسائل روانشناختی اساسی، روانشناسی پاپ ممکن است بر توصیه‌ها و استراتژی‌های سطحی تمرکز کند. این موضوع می‌تواند منجر به عدم رسیدگی به علل ریشه‌ای مشکلات شود و منجر به راه‌حل‌های موقت یا حتی تشدید مسائل در طول زمان شود.

هدف روانشناسی زرد

هدف روانشناسی پاپ یا روانشناسی عامه‌پسند، در درجه اول این است که مفاهیم و بینش‌های روانشناختی را برای مخاطبان گسترده‌تر در دسترس قرار دهد. هدف آن عمومیت بخشیدن و انتشار جنبه‌های روانشناسی به‌گونه‌ای است که برای عموم مردم به‌راحتی قابل‌هضم باشد. برخی از اهداف کلیدی آن عبارتند از:

• دسترسی: با استفاده از زبان ساده و مثال‌های مرتبط، تلاش می‌شود شکاف بین روان‌شناسی دانشگاهی و عموم مردم را پر کند.
• خودیاری و رشد شخصی: اغلب بر ارائه راه‌حل‌های سریع برای مشکلات رایج با تاکید بر بهبود سلامت روان، روابط و رضایت کلی از زندگی تمرکز می‌کند.
• انگیزه و الهام: اغلب از حکایات و داستان‌های موفقیت برای تشویق مردم برای غلبه بر چالش‌ها و پیگیری رشد شخصی استفاده می‌کند.
• سرگرمی: این روانشناسی طراحی شده است تا توجه مخاطب را به خود جلب کند و درعین‌حال بینش‌های روانشناختی را به او سرگرم کند.
• رمز زدایی از روانشناسی: به‌دنبال این است که اصطلاحات آکادمیک را بشکند و ایده‌ها را به‌گونه‌ای ارائه کند که برای افرادی که ممکن است پیشینه روانشناسی نداشته باشند قابل ربط و درک باشد.

چگونه روانشناسی زرد را تشخیص دهیم و از آن دوری کنیم؟

شناخت روانشناسی زرد و اجتناب از دام‌های بالقوه آن مستلزم ایجاد یک ذهنیت انتقادی و آگاهی از ویژگی‌های خاصی است که معمولا با این ژانر مرتبط است. در اینجا چند نکته در مورد چگونگی تشخیص روانشناسی پاپ و جلوگیری از گمراه‌شدن آورده شده است:

عدم وجود منابع علمی

روانشناسی پاپ اغلب فاقد ارجاع به مطالعات یا منابع علمی معتبر است. اگر اطلاعات ارائه‌شده توسط تحقیقات تجربی پشتیبانی نشود، می‌تواند بیشتر یک تعمیم باشد تا یک مفهوم علمی معتبر.

احساس‌گرایی و عبارات جذاب

روانشناسی پاپ تمایل دارد از زبان هیجان‌انگیز و عبارات جذاب برای جلب‌توجه استفاده کند. اگر محتوا به‌شدت به عبارات دارای بار احساسی و بدون ارائه شواهد یا زمینه قابل‌توجهی متکی است، محتاط باشید.

تاکید بیش از حد بر رفع سریع

روانشناسی پاپ اغلب راه‌حل‌های سریع یا راه‌حل‌های ساده را برای مسائل پیچیده ترویج می‌کند. رشد و بهبود روانی واقعی معمولا نیازمند زمان، تلاش و درک دقیق شرایط فردی است.

راه‌حل‌های یک اندازه مناسب برای همه

نسبت به توصیه‌هایی که ادعا می‌کنند به‌طور جهانی برای همه قابل‌اجرا هستند، شک داشته باشید. مردم منحصربه‌فرد هستند و موقعیت‌هایشان متفاوت است. توصیه‌های روانشناختی واقعی این تنوع را می‌شناسد و به آن احترام می‌گذارد.

حکایات شخصی بر اساس شواهد تجربی

اگر اطلاعات عمدتا بر اساس حکایات شخصی باشد نه شواهد علمی، ممکن است در حوزه روانشناسی پاپ قرار گیرد. حکایات می‌توانند ارزشمند باشند، اما نباید تنها مبنای کلی‌گویی‌های گسترده باشند.

وعده‌های غیرواقعی

روانشناسی پاپ اغلب وعده‌های بزرگی مانند تضمین شادی یا موفقیت ارائه می‌دهد. توصیه‌های روان‌شناختی واقعی پیچیدگی‌های زندگی را می‌شناسند و از دادن اطمینان‌های غیرواقعی اجتناب می‌کنند. اگر محتوا به‌شدت به تایید افراد مشهور یا تاثیرگذاران بدون ارائه شواهد یا تخصص قابل‌توجه در زمینه روانشناسی متکی است، محتاط باشید.

ادعاهای مبالغه‌آمیز

مراقب ادعاهای اغراق‌آمیز یا مطلق باشید. جملاتی مانند “همیشه”، “هرگز” یا “همه” ممکن است نشان‌دهنده ساده‌سازی بیش‌ازحد و فقدان جزئیات باشد. اعتبار نویسنده یا ارائه‌دهنده را بررسی کنید. توصیه‌های روانشناختی واقعی معمولا از متخصصان با تحصیلات و تجربه مرتبط می‌آید. مراقب افرادی باشید که فاقد چنین اعتباری هستند.

تاکید بر سرگرمی و عدم وجود بحث‌های ظریف

روانشناسی پاپ اغلب ارزش سرگرمی را بر عمق آموزشی اولویت می‌دهد. اگر به‌نظر می‌رسد هدف اصلی جلب‌توجه به‌جای ارائه اطلاعات دقیق است، خطر روانشناسی پاپ مطرح خواهد شد. توصیه‌های روانشناختی معتبر پیچیدگی را در برمی‌گیرد و اذعان می‌کند که تجربیات فردی متفاوت است. اگر محتوا از بحث‌های ظریف اجتناب کند و مسائل را به‌صورت سیاه‌وسفید ارائه کند، ممکن است بیش‌ازحد ساده شود.

برای جلوگیری از افتادن در دام روانشناسی پاپ، جستجوی اطلاعات از منابع معتبر، مشورت با متخصصان واجد شرایط در صورت نیاز، و نزدیک‌شدن به مشاوره خودیاری با ذهنیت انتقادی و سنجیده را درنظر بگیرید. به یاد داشته باشید که بینش‌های روان‌شناختی واقعی مبتنی بر تحقیق هستند، به تفاوت‌های فردی احترام می‌گذارند و پیچیدگی تجربیات انسانی را تشخیص می‌دهند.

روانشناس زرد کیست؟

اصطلاح روانشناس زرد را می‌توان برای توصیف نویسندگان، مشاوران، سخنرانانی  استفاده کرد که به‌طور گسترده به‌عنوان روانشناس شناخته می‌شوند، اما نه به‌دلیل اعتبار علمی خود، بلکه به این دلیل که آنها آن تصویر را به نمایش گذاشته‌اند یا در پاسخ به آنها به این شکل درک شده‌اند.

جمع‌بندی

روانشناسی زرد محدودیت‌ها و مزایایی دارد که کشف آنها می‌تواند سرگرم‌کننده باشد. بااین‌حال، اگر به‌دنبال راهنمایی جامع و شخصی هستید، برای پشتیبانی با یک درمانگر تماس بگیرید. یک مشاور دارای تجربه و تحصیل‌کرده در مفاهیم روانشناسی مدرن می‌تواند به هر سوالی در حین دریافت مراقبت پاسخ دهد.