رتینول چیست؟

بخش زیادی از جست‌وجوهای گوگل در حوزه زیبایی و سلامت به این پرسش اختصاص دارد که رتینول چیست؟ و چه فایده‌ای برای پوست دارد و چه مشکلاتی را درمان می‌کند؟ یکی از مهم‌ترین فواید این ماده اثر معجزه‌آسای آن در از بین بردن چین و چروک است، که باعث شده تا این حد محبوب باشد. در این نوشتار از مجله شاپ پلاس  به رتینول و اثر آن بر بهبود مشکلات پوستی و بایدها و نبایدهای گنجاندن محصولات حاوی رتینول در روتین مراقبت از پوست می‌پردازیم.

رتینوئیدها خانواده بزرگی از ترکیبات مشتق شده از ویتامین A هستند. در واقع انواع مختلفی از داروهای بدون نسخه تا داروهای تجویزی به صورت موضعی و خوراکی وجود دارد که حاوی رتینوئید است. رتینول نیز نوعی رتینوئید است، که به طور گسترده در محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود. رتینول به دلیل خواص ضد پیری قدرتمندش شناخته شده‌است و می‌تواند به بهبود ظاهر پوست به روش‌های مختلف کمک کند. رتینول در مقایسه با رتینوئیدهای قوی‌تر، مانند Retin-A (ترتینوئین) یا رتینوئیک اسید عوارض کمتری دارد و می‌توانید رتینول را بدون نسخه در فرمول‌هایی تا ۲ درصد خریداری کنید. به عبارت دیگر، اگر بخواهید از آن استفاده کنید، نسبتا در دسترس است.

“رتینالدهید فرم قوی‌تر از رتینول است و سریع‌تر به رتینوئیک اسید تبدیل می‌شود.”

نحوه عملکرد رتینول

مولکول‌های کوچکی که رتینول را تشکیل می‌دهند، قابلیت و قدرت زیادی برای نفوذ به عمق زیر اپیدرم (لایه بیرونی پوست) دارند. ورود رتینول به لایه‌ی میانی پوست، به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. مکانیسم دقیق عملکرد رتینول پس از نفوذ به اپیدرم به این صورت است:

• تبدیل به رتینوئیک اسید: رتینول پس از نفوذ به داخل پوست، به تدریج به رتینوئیک اسید تبدیل می‌شود که فرم فعال ویتامین A است.
• تاثیر بر DNA: رتینوئیک اسید به هسته سلول نفوذ کرده و با DNA سلول واکنش نشانه می‌دهد.
• تحریک تولید پروتئین‌ها: این تعامل باعث تحریک تولید پروتئین‌هایی مانند کلاژن و الاستین می‌شود که برای جوانی پوست ضروری هستند.

در نتیجه این مکانیزم عمل به اصطلاح پوست پر می‌شود و شاهد بهبود این مشکلات خواهیم بود:

• کاهش چشمگیر خطوط ریز
• چین و چروک
• منافذ باز

در حالی که گاهی اوقات از رتینول برای کمک به درمان آکنه و همچنین اسکارهای مرتبط استفاده می‌شود، برای درمان آکنه‌های شدید باید از انواع دیگر رتینوئیدهای قوی‌تر تجویزی کمک گرفت. رتینول به سلول‌های پوست کمک می‌کند تا سریع‌تر بازسازی شوند و سلول‌های مرده را از بین ببرند. این امر باعث می‌شود پوست روشن‌تر و یکدست‌تر شود. به همین دلیل رتینول اثر ضدلک نیز دارد.

مزایای استفاده از رتینول چیست؟

همانطور که ذکر شد رتینول را به عنوان یک ضد چروک قوی می‌شناسند. علاوه بر این خواص ضدپیری استفاده از رتینول مزایای دیگری نیز دارد، از جمله:

• بهبود بافت پوست: رتینول باعث می‌شود سلول‌های پوست سریع‌تر بازسازی شوند و در نتیجه بافت پوست صاف‌تر و یکدست‌تر و پرتر شود.
• کاهش لک‌ها و تیرگی پوست: با افزایش گردش خون و بهبود بازسازی سلولی، لک‌های ناشی از آفتاب، جوش و سایر عوامل محیطی کمرنگ‌تر می‌شوند.
• تنظیم تولید چربی: رتینول به تنظیم تولید چربی پوست کمک می‌کند و در نتیجه برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه بسیار مفید است.
• کاهش منافذ باز: با بهبود بافت پوست و تنظیم تولید چربی، منافذ پوست کوچک‌تر و کمتر قابل مشاهده می‌شوند.
• افزایش درخشندگی پوست: رتینول به پوست درخشندگی و شادابی می‌بخشد و آن را جوان‌تر نشان می‌دهد.

“در نهایت رتینول مانند تمامی رتینوئیدهای دیگر با تنظیم تولید چربی پوست و کاهش التهاب، در درمان آکنه موثر است.”

تاثیر رتینول بر مشکلات پوستی

مطالعات نشان داده‌اند که رتینوئیدهای موضعی مانند رتینول در درمان مشکلات پوستی زیر اثر چشمگیری می‌گذارند:

رتینول برای آکنه

آکنه یک مشکل پوستی شایع است. وقتی منافذ پوست شما با سلول‌های مرده پوست و یا چربی مسدود می‌شود، ممکن است جوش‌های سرسیاه، سر سفید یا انواع دیگر جوش‌ها ایجاد شود. رتینول با جلوگیری از انسداد منافذ پوست عمل می‌کند. ممکن است در چند ماه اول درمان همچنان جوش بزنید – پوست شما حتی ممکن است بدتر به نظر برسد (این گاهی اوقات به عنوان پاکسازی رتینول شناخته می‌شود). اما اگر به استفاده از آن ادامه دهید، پوست شفاف‌تری خواهید داشت.

اسکار های آکنه

اسکارهای آکنه در نتیجه آسیب و التهاب ایجاد می‌شوند. این لکه‌های صورتی، قرمز یا تیره روی پوست شما ممکن است با بهبود آکنه ظاهر شوند و برای مدت طولانی باقی بمانند و ظاهر پوستتان را ناخوشایند جلوه دهند. علاوه بر این، دستکاری یا فشار دادن جوش‌ها باعث آسیب بیشتر به پوست می‌شود و ممکن است اسکارهای دائمی ایجاد کند. درمان‌های موضعی رتینول می‌توانند به کاهش تورم و التهاب ناشی از جوش‌ها کمک کنند و مانع ایجاد جوش‌های بیشتر شوند. البته درمان موضعی رتینول همیشه روی اسکارهای آکنه شدید که فرورفته یا برجسته هستند موثر نیست.

لکه‌ های تیره

لکه‌های تیره (هایپرپیگمانتاسیون) ممکن است در نتیجه آسیب آفتاب به پوست شما ایجاد شوند. اگر لکه‌های قهوه‌ای روشن تا تیره روی صورت، دست‌ها، گردن یا بازوها دارید، آنچه می‌بینید تجمع ملانین است که به پوست شما رنگ (رنگدانه) می‌دهد. این لکه‌ها که لکه‌های خورشیدی، لکه‌های پیری و لکه‌های کبدی نیز نامیده می‌شوند، بدون درد هستند، اما اگر از ظاهر آن‌ها خوشتان نمی‌آید، روش‌ها و درمان‌های موضعی وجود دارد که ممکن است کمک کند. رتینول موضعی لکه‌های پوستی را روشن می‌کند، اگرچه ماه‌ها طول می‌کشد و ممکن است برای پوست شما تحریک‌کننده باشد. بهتر است در مورد لکه‌های تیره به یک متخصص پوست مراجعه کنید.

ملاسما

ملاسما یک اختلال پوستی شایع دیگر است که منجر به لکه‌های تیره یا پچ‌های تیره در مناطق در معرض آفتاب می‌شود. قرار گرفتن در معرض نور، گرما و برخی مشکلاتی هورمونی باعث افزایش تولید ملانین و ایجاد این لکه‌های تخت یا کک مکی به رنگ قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره یا خاکستری آبی می‌شود. ملاسما در دوران بارداری شایع‌تر است. اگر باردار هستید، قبل از مصرف دارو یا مکمل‌های خوراکی یا موضعی باید با پزشک خود صحبت کنید. اگر باردار نیستید، رتینول موضعی ممکن است به محو شدن لکه‌های ملاسما کمک کند.

استرچ مارک

استرچ مارک‌ها اسکارهایی هستند که در اثر بارداری، افزایش وزن، کاهش وزن شدید یا رشد سریع عضلات ایجاد می‌شوند. این علائم در ابتدا صورتی، قرمز یا بنفش هستند و سپس به تدریج محو می‌شوند تا نقره‌ای یا سفید به نظر برسند. رتینول موضعی می‌تواند به کاهش قابل توجه استرچ مارک‌ها کمک کند اما قبل از استفاده از آن در دوران بارداری یا شیردهی با پزشک مشورت کنید.

چین و چروک

با افزایش سن، سلول‌های پوست کندتر تقسیم می‌شوند. لایه میانی (درم) پوست شما شروع به نازک شدن می‌کند، و حفظ رطوبت آن سخت‌تر می‌شود. رتینول موضعی که در اشکال مختلفی مانند کرم و سرم در بازار وجود دارد، می‌تواند ظاهر خطوط و چین و چروک‌ها را با کاهش سرعت تجزیه کلاژن و ایجاد حالت ارتجاعی پوست شما بهبود بخشد. معمولاً چندین ماه مصرف موضعی رتینول طول می‌کشد تا متوجه تفاوت شوید.

عوارض و معایب رتینول

رتینول، اگرچه یکی از قدرتمندترین ترکیبات مؤثر در محصولات مراقبت از پوست است، اما مانند هر ماده‌ی دیگری ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. این عوارض معمولاً در ابتدای استفاده و با افزایش غلظت رتینول بیشتر نمایان می‌شوند.

عوارض شایع رتینول عبارتند از:

• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست: این یکی از شایع‌ترین عوارض رتینول است و معمولاً در هفته‌های اول استفاده رخ می‌دهد و به تدریج بهبود می‌یابد.
• قرمزی و تحریک پوست: این عارضه نیز بسیار رایج است و در برخی موارد احساس سوزش نیز به همراه دارد.
• افزایش حساسیت به آفتاب: رتینول می‌تواند پوست را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کند، بنابراین استفاده از ضدآفتاب با SPF بالا ضروری است.
• خارش: خارش پوست نیز یکی دیگر از عوارض جانبی رایج پس از مصرف رتینول است.

در برخی موارد نادر ممکن است استفاده از رتینول این عوارض را ایجاد کند:

• تیرگی دور چشم: در برخی افراد، استفاده از رتینول در اطراف چشم‌ها ممکن است باعث تیرگی بیشتر این ناحیه شود.
• آکنه: در ابتدای استفاده از رتینول، تعداد جوش‌ها افزایش می‌یابد که به آن “پاکسازی رتینول” گفته می‌شود.
• تغییرات رنگ پوست: در برخی موارد، رتینول ممکن است باعث تغییر رنگ موقت پوست شود.

باور های اشتباه در مورد رتینول

در کنار معایب و مزایای رتینول، باورهای اشتباهی نیز وجود دارند که بهتر است قبل از خرید محصولات زیبایی حاوی این ماده‌ی مؤثر آن‌ها را بدانید.

رتینول پوست را نازک می‌کند

این باور رایج است زیرا یکی از عوارض جانبی هنگام شروع استفاده از رتینول، پوسته پوسته شدن پوست است. بسیاری تصور می‌کنند که پوستشان نازک می‌شود، اما کاملاً برعکس است. از آنجایی که رتینوئیدها و رتینول تولید کلاژن را تحریک می‌کنند، در واقع به ضخیم شدن پوست کمک می‌کنند. این یکی از فواید ضدپیری رتینول است، زیرا با افزایش سن پوست نازک می‌شود.

جوانان نباید از رتینول استفاده کنند

همانطور که ذکر شد یکی از مزایا و فواید اصلی رتینوئیدها درمان آکنه است و داروهای موضعی حاوی این ماده به نوجوانانی که از آکنه و جوش بلوغ جوانی رنج می‌برند با نظر پزشک تجویز می‌شود. از آنجایی که رتینول با عنوان معجزه ضدپیری و جوانسازی به بازار عرضه می‌شود شاید فکر کنید سن خاصی برای مصرف آن وجود دارد. اما چنین نیست و مصرف رتینوئیدها محدودیت سنی ندارد. اتفاقا استفاده از محصولات ضدچروک حاوی رتینول و ضدآفتاب یک اقدام پیشگیرانه‌ی بسیار عالی در سنین جوانی و میانسالی برای حفظ شادابی و سلامت پوست است.

در ۴ تا ۶ هفته نتایج را خواهید دید

کاش حقیقت داشت ما مدت زمان تاثیرگذاری برای رتینول بدون نسخه، ممکن است تا شش ماه و با ترتینوئین تا سه ماه طول بکشد تا نتایج کامل قابل مشاهده باشد.

نحوه و بهترین زمان مصرف رتینول

برای بهره‌مندی از تمام مزایای رتینول که در این نوشتار به آن پرداختیم، دانستن نحوه و زمان صحیح استفاده اهمیت فراوانی دارد. متخصصان پوست و زیبایی توصیه می‌کنند که محصولات پوستی حاوی رتینول را با این دستورالعمل استفاده کنید:

• شب‌ها: از آنجایی که رتینول حساسیت پوست را به نور خورشید افزایش می‌دهد، بهتر است شب‌ها از آن استفاده کنید. این به پوست فرصت می‌دهد تا در طول شب ترمیم شود.
• قبل از مرطوب‌کننده: معمولاً توصیه می‌شود رتینول را قبل از کرم مرطوب کننده استفاده کنید. برخی افراد ترجیح می‌دهند یک لایه نازک مرطوب‌کننده را قبل از رتینول بزنند تا از خشکی بیش از حد پوست جلوگیری کنند.

نکات استفاده از رتینول

برای آنکه بیشترین اثر را از مصرف این ماده مشاهده کنید توصیه می‌کنیم این نکات را رعایت کنید:

• قبل از زدن رتینول، پوست خود را به خوبی تمیز کنید تا منافذ پوست باز شوند و رتینول بهتر جذب شود.
• با مقدار بسیار کمی از رتینول شروع کنید، به اندازه یک نخود. سپس به تدریج مقدار را افزایش دهید تا پوست شما به آن عادت کند.
• پس از استفاده از رتینول، چند دقیقه صبر کنید تا کاملاً جذب پوست شود و سپس مرطوب‌کننده خود را بزنید.
• حتماً صبح‌ها از ضدآفتاب با SPF بالا استفاده کنید تا از پوست خود در برابر آسیب‌های ناشی از نور خورشید محافظت کنید.

تداخلات رتینول با سایر محصولات پوستی

از آنجایی که رتینول یک ترکیب بسیار قوی و موثر است، می‌تواند با برخی محصولات دیگر تداخل داشته باشد و باعث کاهش اثربخشی یا ایجاد عوارض جانبی شود. به همین دلیل، بسیار مهم است که بدانید چه محصولاتی را نباید همزمان با رتینول استفاده کنید.

محصولاتی که نباید همزمان با رتینول استفاده شوند:

• محصولات حاوی بنزوئیل پراکسید: ترکیبی از رتینول و بنزوئیل پراکسید می‌تواند باعث خشکی و تحریک شدید پوست شود. بهتر است این دو محصول را در ساعات مختلف شبانه‌روز استفاده کنید.
• محصولات حاوی اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA) و بتا هیدروکسی (BHA): استفاده همزمان رتینول با AHA و BHA ممکن است باعث افزایش حساسیت پوست شود. بهتر است این محصولات را در روزهای مختلف هفته استفاده کنید. یا پس از اتمام دوره‌ی درمان یکی از آن‌ها، مصرف دیگری را شروع کنید.
• محصولات حاوی الکل: الکل می‌تواند پوست را خشک کند و باعث تشدید عوارض جانبی رتینول شود. بهتر است از محصولات بدون الکل استفاده کنید.
• محصولات حاوی عطر و رنگ: عطر و رنگ‌های مصنوعی می‌توانند پوست را تحریک کنند و با رتینول تداخل داشته باشند.
• محصولات حاوی ویتامین C: استفاده همزمان رتینول و ویتامین C در برخی موارد ممکن است باعث تحریک پوست شود. بهتر است این دو محصول را در ساعات مختلف شبانه‌روز استفاده کنید.

در مقابل اما استفاده همزمان رتینول و نیاسینامید، دو ماده فعال بسیار محبوب در مراقبت از پوست، می‌تواند نتایج شگفت‌انگیزی را به همراه داشته باشد. این دو ماده مکمل یکدیگر هستند و با هم می‌توانند به بهبود بافت پوست، کاهش لک‌ها، افزایش روشنایی و کاهش چین و چروک کمک کنند.

حالا می‌دانید که رتینول چیست؟ یکی از انواع مشتق‌های ویتامین A است که تحت عنوان رتینوئیدها شناخته می‌شوند و که به افزایش تولید کلاژن، کاهش چین و چروک و بهبود بافت کلی پوست کمک می‌کنند. رتینول که شکل ضعیف‌تر  این گروه است به عنوان یک لایه بردار ملایم عمل کرده و به کاهش لک‌ها و مشکلات مختلف پوستی از جمله آکنه و اسکار کمک می‌کند. محصولات مراقبت از پوست حاوی رتینول اعم از کرم و سرم را بدون نسخه پزشک و از فروشگاه اینترنتی اسنپ شاپ خریداری کنید.