تاریخ روز سپندارمذگان ۱۴۰۳ روز زن، زمین و عشق!
فهرست
سپندارمذگان روز عشق ایرانیان قدیم و باستان است. خیلی قبل‌تر از آنکه خارجی‌ها ولنتاین داشته باشند، فرهنگ اصیل و غنی ایرانی سپندارمذگان را جشن می‌گرفت و روحیۀ شاد مردمان آن دوران را به تصویر می‌کشید. این جشن تاریخ مشخص و آداب‌و‌رسوم خاص خود را دارد و خواندن درباره‌اش خالی از لطف نیست. اگر چیزی جز رسم هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن از سپندارمذگان نمی‌دانید، به شما حق می‌دهیم و این مقاله را برای شما نوشته‌ایم. همراه ما باشید تا با تاریخچه و رسوم روز دلدادگی در تقویم ایرانی آشنایتان کنیم.
سپندارمذگان چه روزی است؟
فرهنگ ایرانی پر است از سنت‌های قدیمی که نه‌تنها رنگ‌و‌بوی کهنگی نگرفته‌اند، نسل‌به‌نسل منتقل می‌شوند و هویت ایرانی را بازگو می‌کنند. یکی از آنها «سپندارمذگان»، «اِسپَندگان» یا «اِسفَندارمَذگان» است!
سپندارمذگان بهانه‌ای برای قدردانی از حضور عشق در زندگی است. بهانه‌ای که رگ‌و‌ریشۀ ایرانی دارد و با آیین کهن پارسی گره خورده است. ایرانیان باستان این جشن را هرساله، در تاریخ مشخص و به‌صورت باشکوه برگزار می‌کردند تا آوازه عشق و احترام خود به زن، زمین و عشق را به گوش دنیا برسانند. اتفاقا موفق هم بودند! همان‌طور که ما از ولنتاین خارجی‌ها کم نشنیده‌ایم، نام سپندارمذگان ایرانی به فرهنگ‌های مختلف راه پیدا کرده است!
این جشن آکنده از عشق و احترام علاوه‌بر آنکه ارزش‌های انسانی را یاد‌آوری می‌کرد، امروز فرصت خوبی برای شناخت بهتر و عمیق‌تر فرهنگ اصیل ایران‌زمین به ما می‌بخشد.
تاریخچه روز سپندارمذگان در فرهنگ ایرانی
سرگذشت سپندارمذگان برمی‌گردد به دوران پادشاهی هخامنشیان. آن زمان‌ها روزها و ماه‌ها را نام‌گذاری می‌کردند و هر ماه ۳۰ روز کامل داشت. روز اول «اهورا» بود، روز دوم «بهمن»، روز سوم «اردیبهشت»، روز چهارم «شهریور» و روز پنجم «سپندار مذ» به‌معنای زمین خاکی زندگی‌بخش، متواضع و پاک! زمین نماد عشق است چراکه زشت و زیبا نمی‌شناسد و بی‌چشم‌داشت عشق نثار می‌کند؛ شبیه مادری دل‌سوز و فداکار که فرزندان خود را در دامن خیر و برکتش به آغوش می‌کشد. از این‌رو پنجمین روز از آخرین ماه سال نماد عشق و مهربانی شد! روز گرامیداشت زمین، زن و مهرورزی! روزی که می‌گوید زن و مرد کامل‌کننده هم هستند و بی‌یکدیگر معنا ندارند.
باورتان می‌شود نام‌گذاری روز عشق ایرانی به ۲۰ قرن پیش از میلاد حضرت مسیح برگردد؟ باور کنید یا نکنید حقیقت دارد! حتی در کتاب «آثار الباقیه» ابوریحان بیرونی به نام روز عشق یا سپندارمذگان در روز ۵ اسفندماه اشاره شده است. این دانشمند از این روز به‌عنوان روز زن و زمین و یکی از جشن‌های مهم ایران باستان نام برده است.
نکته جالب: سپندارمذگان نقطه تلاقی اسفندروز و اسفندماه بود. ایرانیان باستان در تمام ۱۲ ماه سال، آن روز که نام روز و نام ماه واحد می‌شد، جشن می‌گرفتند! انگار اجداد ما همیشه دنبال بهانه‌ای برای جشن و شادی بودند!
آیین های سپندارمذگان در ایران باستان
ولنتاین ایرانی روز هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن بود. زنان از همسرانشان هدیه و احترام می‌گرفتند و محبت خود را در همین جنس و قالب به آنان بازمی‌گرداندند. هدایای مردان به پاس زحمات یک‌ساله زنان بود. آنان را بر تخت می‌نشاندند و گوش‌به‌فرمان می‌شدند. اگر کاری بود، انجامش می‌دادند، اگر درخواستی بود، بر‌آورده‌اش می‌کردند و خلاصه، این روز را وقف شادی و لذت همسران خود می‌کردند. کفش و لباس بانوان ایرانی در روز عشق کاملا آراسته، تمیز و نو بود. آنها نیز به شوهران خود تحفه‌ای می‌دادند و از عشق و تلاش آنها قدردانی می‌کردند.
مردگیران و مژده‌گیران، رسوم سپندارمذگان
رسوم مردگیری و مژده‌گیری به‌عنوان آیین های سپندارمذگان، در کتب تاریخی ایران باستان آمده‌اند. این رسوم هم‌زمان با جشن سپندارمذگان انجام می‌شدند و حالتی نمادین داشتند.
- مردان ایرانی در روز عشق موظف بودند یکی از خواسته‌های همسران خود را بر‌آورده کنند. حتی هدیه‌ای که می‌خریدند، طبق خواست و سلیقه همسرانشان بود. واژه «مژده‌گیران» به همین مفهوم برمی‌گردد.
- در مراسم «مردگیران» دختران جوان و دم‌بخت از‌جانب بقیه به همسرگزینی تشویق می‌شدند و این اختیار را داشتند که همسر آینده‌شان را به میل خود از میان جوانان حاضر در جشن انتخاب کنند.
معنای لغت سپندارمذگان
در واژه اصیل «سپندارمذگان»، بخش ابتدایی یعنی «سپندارمذ» نماد عشق است و بخش بعدی یعنی «گان» به‌معنای جشن و شادی و سرور. بنابراین معنای لغوی این واژه جشن و سرور به‌مناسبت عشق است. ریشه این واژه بازمی‌گردد به فرهنگ اوستا و نکاتی که در بخش تاریخچه اشاره کردیم. علاوه‌بر ارتباط میان سپندارمذ و واژه اوستایی «سپنته آرمیتی» (یکی از یاوران اهورامزدا)، ارتباطی میان آن با واژه پهلوی «سپندارمت» به‌معنایی خِرَدِ کامل نیز وجود دارد!
تاریخ روز سپندارمذگان ۱۴۰۳
می‌دانیم که تاریخ سپندارمذگان امسال فرقی با سال‌های قبل ندارد. این جشن پرشکوه ایرانی مصادف ۵ اسفندماه در تقویم باستانی است. از‌آنجا‌که آن زمان همۀ ماه‌ها ۳۰روزه بودند، معادل این روز در تقویم شمسی، ۲۹امین روز از بهمن‌ماه خواهد بود. با احتساب آنکه ولنتاین خارجی‌ها ۲۵ام بهمن‌ماه است، فاصله زمانی روز عشق ایرانی و غیرایرانی فقط ۴ روز است.
حرف آخر: خرید کادو برای سپندارمذگان
اگر رسالت ما انتقال آداب و رسوم ایران کهن به نسل‌های بعدی است، ما در این مقاله از شاپ پلاس تلاش کردیم سهم‌مان را ادا کنیم. حیف است این روز پرشکوه که یاد‌آور عشق و احترام است، در کوچه‌های تنگ تاریخ جا بماند و فراموش شود؛ درعوض، شاد هدیه‌دادن و هدیه‌گرفتن نسل‌های بعد در روز «ولنتاین» باشیم. اگر ایده‌ای برای خرید هدیه سپندارمذگان ندارید، نگاهی به ویترین فروشگاه اینترنتی اسنپ شاپ بیندازید. اینجا پر از محصولات آرایشی، بهداشتی، پوشاک، لوازم بازی و سرگرمی و اکسسوری از برندهای معتبر است. خوش‌قیمت‌ترین اجناس را به‌صورت اقساطی بخرید و هزینه‌اش را در ۴ قسط پرداخت کنید!
