انواع مداد طراحی: راهنمای انتخاب و کاربرد انواع آن‌ها

کاربرد انواع مداد طراحی

خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

دنیای هنر طراحی، جهانی وسیع و پر از شگفتی است که با ابزاری به ظاهر ساده اما قدرتمند آغاز می‌شود: مداد. برای یک هنرمند، انتخاب ابزار مناسب حکم انتخاب کلمات برای یک نویسنده را دارد؛ هر مداد، شخصیت، لحن و احساسی منحصربه‌فرد به اثر می‌بخشد. درک تفاوت‌های ظریف بین انواع مداد طراحی و یادگیری کاربرد هر یک، اولین و مهم‌ترین گام برای تبدیل یک صفحه سفید به اثری هنری و جان‌دار است. این دانش نه تنها به شما کمک می‌کند تا با آگاهی کامل ابزار خود را انتخاب کنید، بلکه پتانسیل خلاقیت شما را نیز به سطح جدیدی ارتقا می‌دهد و به شما اجازه می‌دهد تا دقیقا همان بافت، سایه و خطی را که در ذهن دارید، روی کاغذ پیاده کنید.

مداد طراحی چیست؟

مداد طراحی، ابزاری تخصصی برای هنرمندان است که با مدادهای معمولی نوشتاری تفاوت‌های اساسی دارد. مغزی این مداد از ترکیب گرافیت پودر شده و خاک رس به عنوان چسباننده ساخته می‌شود. تفاوت اصلی در تنوع گسترده‌ی درجه سختی و نرمی آن‌هاست؛ نسبتی که میان گرافیت (عامل تیرگی) و خاک رس (عامل سختی) وجود دارد، تعیین‌کننده‌ی رفتار مداد بر روی کاغذ است. این تنوع به هنرمند اجازه می‌دهد تا طیف وسیعی از خطوط، از کم‌رنگ‌ترین و ظریف‌ترین هاشورها گرفته تا تیره‌ترین و ضخیم‌ترین سایه‌ها را با کنترل کامل ایجاد کند، امکانی که در مدادهای نوشتاری استاندارد (که معمولاً فقط با درجه HB تولید می‌شوند) وجود ندارد.

مقیاس سختی و نرمی مدادها

درک مقیاس درجه‌بندی خود نویس و مدادها، کلید استفاده‌ی حرفه‌ای از آن‌هاست. این مقیاس به دو گروه اصلی H و B تقسیم می‌شود و استاندارد جهانی برای شناسایی ویژگی‌های هر مداد است.

مدادهای گروه H (سخت)

حرف H مخفف کلمه “Hard” به معنای سخت است. در این مدادها میزان خاک رس بیشتر از گرافیت است. هرچه عدد کنار H بزرگ‌تر باشد (مثلا ۹H)، مداد سخت‌تر و نوک آن روشن‌تر خواهد بود.

ویژگی‌ها: خطوطی که ایجاد می‌کنند بسیار کم‌رنگ، دقیق و تمیز هستند.
کاربرد: مناسب برای کشیدن طرح‌های اولیه و خطوط راهنما، طراحی‌های مهندسی و معماری، و ایجاد جزئیات بسیار ظریف که نیاز به پخش شدن ندارند. به دلیل سختی، کمتر روی کاغذ پخش می‌شوند و پاک کردن آن‌ها آسان‌تر است.

مدادهای گروه B (نرم)

حرف B مخفف کلمه “Black” به معنای سیاه است. در این مدادها میزان گرافیت از خاک رس بیشتر است. هرچه عدد کنار B بزرگ‌تر باشد (مثلا ۹B)، مغزی مداد نرم‌تر و اثر آن تیره‌تر و پررنگ‌تر خواهد بود.

ویژگی‌ها: خطوطی بسیار تیره، پررنگ و مخملی ایجاد می‌کنند.
کاربرد: بهترین گزینه برای سایه زدن، ایجاد کنتراست بالا، طراحی چهره، سیاه‌قلم و خلق آثار اکسپرسیو. این مدادها به راحتی روی کاغذ پخش می‌شوند و برای تکنیک‌های محو کردن (Blending) عالی هستند.

مدادهای F و HB

این دو مداد در مرکز مقیاس قرار دارند.

مداد F: مخفف “Fine Point”، کمی سخت‌تر از HB است و می‌تواند نوک بسیار تیزی را حفظ کند. برای نوشتن و طراحی‌های دقیق مناسب است.
مداد HB: ترکیبی متعادل از سختی و نرمی دارد و به عنوان مداد استاندارد برای نوشتن و طراحی‌های روزمره شناخته می‌شود. این مداد نقطه شروع خوبی برای هر هنرجویی است.

معرفی انواع مداد طراحی

علاوه بر مدادهای گرافیتی استاندارد، انواع دیگری از مدادها با مواد و ویژگی‌های متفاوت از لوازم تحریر وجود دارند که هرکدام برای سبک‌ها و تکنیک‌های خاصی به کار می‌روند.

مداد گرافیتی (Graphite Pencils)

این‌ها رایج‌ترین و پرکاربردترین مدادهای طراحی هستند که در طیف کامل H تا B موجودند. تطبیق‌پذیری بالای آن‌ها باعث شده تا از اسکیس‌های سریع گرفته تا آثار رئالیستی بسیار دقیق، در همه جا کاربرد داشته باشند. بدنه چوبی آن‌ها از مغزی شکننده گرافیت محافظت می‌کند و کنترل بیشتری به هنرمند می‌دهد.

مداد زغالی (Charcoal Pencils)

مداد زغالی از پودر فشرده زغال چوب که درون یک بدنه چوبی قرار گرفته، ساخته می‌شود. این مدادها کنترل بیشتری نسبت به زغال‌های سنتی (شاخه‌ای) به هنرمند می‌دهند و دستان او را کمتر کثیف می‌کنند.

مزایای مداد زغالی

ایجاد تیرگی بسیار عمیق و مات که از تیره‌ترین مداد گرافیتی (۹B) هم تیره‌تر است.
قابلیت پخش شدن و محو شدن فوق‌العاده برای ایجاد سایه‌های نرم و یکدست.
ایده‌آل برای طراحی‌های در مقیاس بزرگ و کارهای اکسپرسیو.

معایب مداد زغالی

به دلیل ماهیت پودری، به راحتی پخش شده و کار را کثیف می‌کند.
پاک کردن آن دشوارتر از گرافیت است.
اثر نهایی برای ماندگاری نیاز به استفاده از اسپری فیکساتیو دارد.

مداد کنته (Conté Pencils)

مداد کنته از ترکیب گرافیت یا زغال با نوعی خاک رس و موم ساخته می‌شود. این ترکیب باعث می‌شود که مداد کنته حسی بین گچ پاستل و مداد زغالی داشته باشد. کنته‌ها معمولاً به صورت شمش‌های مربعی یا مدادهای چوبی تولید می‌شوند و در رنگ‌های محدودی مانند مشکی، سفید، قهوه‌ای (Sanguine) و خاکستری عرضه می‌گردند.

ویژگی‌ها: خطوطی که ایجاد می‌کنند کمی چرب یا مومی است و به اندازه زغال پخش نمی‌شود. برای ایجاد هاشورهای قوی و خطوط واضح بسیار مناسب هستند.
کاربرد: در طراحی فیگوراتیو و پرتره بسیار محبوب‌اند، به خصوص رنگ قهوه‌ای آن که حس کلاسیک و گرما به اثر می‌بخشد.و تفاوت دارد با بهترین مداد نوکی که بیشتر برای نوشتن است.

مداد کربنی (Carbon Pencils)

این مدادها ترکیبی هوشمندانه از زغال و گرافیت هستند. آن‌ها تیرگی مات و عمیق زغال را با نرمی و قابلیت کنترل گرافیت ترکیب می‌کنند.

ویژگی‌ها: تیرگی آن‌ها از گرافیت بیشتر و از زغال کمتر است. به اندازه زغال کثیف‌کاری ندارند و برای ایجاد تیرگی‌های یکدست و کنترل‌شده ایده‌آل هستند.
کاربرد: برای هنرمندانی که به دنبال تیرگی زغال بدون دردسرهای آن هستند، گزینه‌ای عالی محسوب می‌شود. در طراحی چهره و ایجاد جزئیات تیره بسیار کارآمد است.

مداد پاستلی (Pastel Pencils)

مداد پاستلی در واقع گچ پاستل است که به شکل مغزی مداد درآمده و با بدنه‌ای چوبی پوشانده شده است. این فرمت به هنرمند اجازه می‌دهد تا کنترل بسیار بیشتری روی پاستل داشته باشد.

ویژگی‌ها: دارای رنگدانه‌های غنی و درخشان هستند و در طیف وسیعی از رنگ‌ها موجودند.
کاربرد: برای کشیدن جزئیات دقیق در نقاشی‌های پاستلی، ترکیب با دیگر تکنیک‌های نقاشی و طراحی‌های رنگی که نیاز به کنترل بالا دارند، استفاده می‌شوند.مانند بهترین مارک های مداد رنگی که برای طراحی و نقاشی است.

مداد آبرنگی (Watercolor Pencils)

این مدادهای شگفت‌انگیز دارای مغزی رنگی هستند که در آب حل می‌شود. هنرمند می‌تواند ابتدا با آن‌ها مانند یک مداد رنگی معمولی طراحی کند و سپس با استفاده از یک قلم‌موی خیس، رنگ‌ها را فعال کرده و جلوه‌ای شبیه به نقاشی آبرنگ ایجاد کند.

ویژگی‌ها: قابلیت استفاده به دو صورت خشک و خیس را دارند.
کاربرد: برای تصویرسازی، طراحی در سفر (به دلیل حمل آسان) و ایجاد آثاری که ترکیبی از طراحی خطی و نقاشی رنگی هستند، بسیار محبوب‌اند.

در جدول زیر انواع مداد طراحی را به صورت مختصر مقایسه کرده‌ایم.

نوع مداد	ویژگی‌ها	کاربرد
گرافیتی	در تمام درجات H تا B موجود، کنترل‌پذیر و رایج	از اسکیس سریع تا رئالیسم دقیق
زغالی	تیرگی عمیق و مات، قابلیت محو بالا	سیاه‌قلم، طراحی بزرگ، اکسپرسیو
کنته	ترکیب زغال/گرافیت با خاک رس و موم، رنگ‌های محدود	فیگوراتیو، پرتره کلاسیک
کربنی	ترکیب زغال و گرافیت، تیره و قابل‌کنترل	طراحی چهره و جزئیات تاریک
پاستلی	رنگدانه غنی، طیف رنگ متنوع	نقاشی پاستلی، طراحی رنگی دقیق
آبرنگی	مغزی رنگی محلول در آب	طراحی ترکیبی، تصویرسازی

چگونه مداد مناسب را انتخاب کنیم؟

انتخاب مداد مناسب بستگی به سبک، تکنیک و سطح مهارت شما دارد. در ادامه چند راهنمایی برای انتخاب بهتر ارائه می‌شود.

انتخاب بر اساس سبک طراحی

طراحی رئالیسم و هایپررئالیسم: به طیف وسیعی از مدادهای گرافیتی (از ۴H تا ۸B) نیاز دارید تا بتوانید جزئیات دقیق، بافت‌های مختلف و سایه‌های نرم را به خوبی پیاده‌سازی کنید. مدادهای کربنی نیز برای ایجاد تیرگی‌های عمیق کاربرد دارند.
اسکیس و طراحی سریع: مدادهای نرم‌تر گرافیتی مانند ۲B، ۴B و ۶B ایدئال هستند، زیرا به سرعت اثر می‌گذارند و برای طراحی‌های حالت‌گرا و سریع مناسب‌اند.
طراحی چهره (سیاه‌قلم): ترکیبی از مدادهای گرافیتی برای لایه‌های اولیه و سایه‌های ظریف، و مدادهای زغالی یا کربنی برای ایجاد تیرگی‌های عمیق در مو، چشم‌ها و سایه‌های شدید، نتیجه‌ای فوق‌العاده خلق می‌کند.
طراحی منظره و طبیعت بی‌جان: مدادهای زغالی و کنته به دلیل بافت خاصی که ایجاد می‌کنند، برای به تصویر کشیدن صخره‌ها، درختان و سطوح طبیعی بسیار مناسب هستند.

انتخاب برای مبتدیان

اگر به تازگی طراحی را شروع کرده‌اید، نیازی به خرید تمام مدادها ندارید. یک ست کوچک اما کاربردی بهترین گزینه است. پیشنهاد ما یک مجموعه شامل درجات زیر است:

۲H: برای کشیدن خطوط راهنمای بسیار کم‌رنگ
HB: برای طراحی‌های کلی و خطوط اصلی
۲B: برای سایه‌های اولیه و خطوط کمی تیره‌تر
۴B و ۶B: برای ایجاد سایه‌های تیره و کنتراست.این مجموعه به شما امکان می‌دهد تا مفاهیم اصلی نور و سایه را به خوبی تمرین کنید.

انتخاب برای حرفه‌ای‌ها

هنرمندان حرفه‌ای معمولاً بر اساس نیاز پروژه‌های خود، مجموعه‌شان را کامل می‌کنند. این کار شامل تهیه طیف کامل‌تری از مدادهای گرافیتی، امتحان کردن برندهای مختلف برای یافتن بهترین کیفیت و افزودن مدادهای تخصصی مانند کنته، کربنی و پاستلی به جعبه ابزارشان می‌شود.قطعا مداد های گرافیکی با کیفیت هزینه ای بیشتری هم دارند اما با خرید قسطی از اسنپ شاپ جای هیچ نگرانی نیست.

نکات کلیدی نگهداری و استفاده

برای اینکه بیشترین بهره را از مدادهای خود ببرید و عمر آن‌ها را افزایش دهید، به این نکات توجه کنید.

روش صحیح تراشیدن

برای مدادهای گرافیتی سخت (H)، استفاده از تراش‌های معمولی مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما برای مدادهای نرم (B) و به خصوص مدادهای زغالی و کنته، بهتر است از کاتر یا چاقوی هنری استفاده کنید. این کار به شما اجازه می‌دهد تا بخش بیشتری از مغزی را نمایان کنید و نوک‌های متنوعی (از تیز تا پهن) برای تکنیک‌های مختلف در اختیار داشته باشید.

استفاده از ابزارهای جانبی

محوکن (Blending Stump): ابزاری لوله‌ای شکل از جنس کاغذ فشرده است که برای محو کردن و یکدست کردن سایه‌ها بدون کثیف کردن انگشتان به کار می‌رود.که همین ابزار هم در اسنپ شاپ موجود است.
پاک‌کن خمیری (Kneaded Eraser): این پاک‌کن‌ها مانند خمیر بازی شکل می‌گیرند و برای برداشتن رنگ از روی سطح کار بدون آسیب به کاغذ عالی هستند. می‌توان از آن‌ها برای ایجاد هایلایت‌های ظریف استفاده کرد.
فیکساتیو (Fixative): اسپری تثبیت‌کننده که پس از اتمام کار روی طراحی اسپری می‌شود تا از پخش شدن گرافیت و به خصوص زغال جلوگیری کند و اثر را ماندگار سازد.

نگهداری صحیح از مدادها

از رها کردن مدادها روی زمین یا سطوح سخت خودداری کنید، زیرا ضربه می‌تواند باعث شکستن مغزی در داخل بدنه چوبی شود. بهتر است آن‌ها را در جامدادی‌های محکم یا جعبه‌های مخصوص نگهداری کنید تا نوک آن‌ها نیز آسیب نبیند.

نتیجه‌گیری

انتخاب مداد طراحی مناسب، فرآیندی فراتر از خرید یک ابزار ساده است همانطور که در این محتوای شاپ پلاس اشاره کردیم این یک تصمیم هنری است که مستقیما بر کیفیت، حس و حال و بیان نهایی اثر شما تأثیر می‌گذارد. درک تفاوت میان مدادهای گرافیتی با درجات سختی و نرمی متفاوت، و آشنایی با ویژگی‌های منحصربه‌فرد مدادهای زغالی، کنته، کربنی و پاستلی، به شما قدرت و تسلط بیشتری در خلق آثار هنری می‌بخشد. مهم‌ترین نکته، تجربه کردن و نترسیدن از آزمون و خطاست. با امتحان کردن مدادهای مختلف بر روی کاغذهای گوناگون، به‌تدریج زبان بصری هرکدام را خواهید آموخت و می‌توانید با اطمینان، ابزاری را انتخاب کنید که به بهترین شکل، دیدگاه خلاقانه شما را به تصویر می‌کشد.