سیر تا پیاز نگهداری تراریوم
فهرست
آن‌قدر زیبا و ظریف است که در نگاه اول فکر می‌کنیم مراقبت از آن چه کار جان‌فرسایی است ولی در واقعیت این‌طور نیست. نگهداری تراریوم به‌غیر از چند قلق کوچک، کمی حوصله و دستی پُربار، چیز بیشتری نمی‌خواهد. تراریوم با کمترین مراقبت چندین سال دوام می‌آورد و خیلی اهل توجه نیست! کافی است بدانید چه گل‌هایی را برای نگهداری داخل شیشه انتخاب کنید، چه خاکی کف ظرف بریزید، چقدر نور به آن بتابانید و چقدر آب بدهید! همین نکات کوچک برای داشتن یک باغ مینیاتوری جذاب روی میز پذیرایی خانه کافی است. مشتاقید کنجی از خانه را با این بهشت کوچک زیباتر کنید و تنها دغدغه‌تان عمر و سلامت گیاهان است؟ این مقاله شامل نکات مراقبت و نگهداری از تراریوم را برای شما نوشته‌ایم.
تراریوم چیست؟
خارجی‌ها به آن تراریوم «Terrarium» می‌گویند، ایرانی‌ها «خاک‌زی‌دان». اسمش هرچه باشد، یک باغ مینیاتوری جذاب و زیستگاه انواع گل‌و‌گیاه کوچک است، محفظه شیشه‌ای یا پلاستیکی محیطی شبیه گلخانه برای رویش بهتر گل‌ها فراهم می‌کند و یک روش عالی برای نگهداری از گل‌و‌گیاهان کم‌توقع در خانه است.
تراریوم‌ها بسته به سلیقه سازنده در انواع مختلف باز، بسته و شکل‌و‌شمایل جذاب یافت می‌شوند و زیبایی کم‌نظیری به دکوراسیون منزل یا محیط کار شما می‌بخشند. این زیست‌بوم کوچک تا حد زیادی خودکفاست و با حفظ رطوبت و حرارت مناسب برای رشد گیاهان، زحمت نگهداری از گیاه در خانه را نسبت به سایر گل‌ها به‌مراتب کمتر می‌کند.
انواع تراریوم: باز و بسته!
گلخانه مینیاتوری شما بسته به ظرفی که برای محافظت از گیاه انتخاب می‌کنید می‌تواند باز یا بسته باشد. نیازهای مراقبتی این دو نوع تراریوم با یکدیگر کاملا متفاوت است:
- تراریوم در باز: در این مدل‌ها جریان هوا و تهویه وجود دارد و خبری از تجمع رطوبت بیش‌از‌حد نیست. آبیاری این تراریوم‌ها باید کمتر باشد. مستقیم یا غیرمستقیم‌بودن نور خورشید نیز تفاوتی ایجاد نمی‌کند. برای این تراریوم‌ها سراغ ساکولنت و کاکتوس بروید که به محیط خشک عادت دارند.
- تراریوم در بسته: محیط این تراریوم‌ها کاملا بسته و پوشیده و بالطبع مرطوب است. بنابراین در انتخاب گیاهان این تراریوم‌ها باید سراغ انواع سرخس و خزه رفت که عاشق رطوبت و گرما هستند و به کمترین میزان آبیاری نیازمندند.
گیاهان مناسب نگهداری در تراریوم
هر گیاهی شرایط زندگی در تراریوم را نمی‌پذیرد. اگر می‌خواهید تراریومی زیبا و پایدار داشته باشید، باید سراغ گیاهان کم‌توقع بروید. در این بخش به معرفی بهترین گیاهان آپارتمانی و تصفیه‌کننده هوا برای نگهداری در تراریوم می‌پردازیم که به آشنایی با تراریوم نیز کمک می کند:
- برای تراریوم در باز: ساکولنت‌ها و کاکتوس‌ها به‌خاطر علاقه زیاد به محیط خشک و نور فراوان؛ پپرومیا به‌خاطر نیاز به تهویه مناسب؛
- برای تراریوم در بسته: سرخس‌ها و خزه‌ها به‌خاطر علاقه فراوان به رطوبت و نور غیرمستقیم؛ فیتونیا به‌خاطر علاقه زیاد به گرما و رطوبت؛
- برای تراریوم‌های شیشه‌ای آویز یا کوچک: گیاهان هوازی و کوچک مثل تیلاندسیا و فانکیانا که نیازی به خاک ندارند.
شرایط نگهداری تراریوم
گیاهان این زیست‌بوم کوچک پرتوقع نیستند و با کمترین مراقبت زنده و سالم می‌مانند؛ بنابراین اگر مشغله زیاد فرصت باغبانی به شما نمی‌دهد، تهیه تراریوم منطقی‌تر از خرید گیاهان آپارتمانی است. البته این‌طور برداشت نکنید که گلخانه مینیاتوری اصلا نگهداری نمی‌خواهد و از هر شرایطی جان سالم به در میبرد! در این بخش مهم‌ترین نکات نگهداری تراریوم را مرور می‌کنیم.
۱. خاک مناسب؛ اولین شرط بقای تراریوم!
گل‌فروش‌ها می‌دانند که خاک ژله‌ای و رنگی ظاهر جذاب‌تری به تراریوم می‌دهد و این گلخانه کوچک را با این نوع خاک پر می‌کنند؛ در‌حالی‌که ظاهر زیبا و فریبنده این نوع خاک برای دوام طولانی‌مدت گیاهان کافی نیست! می‌خواهید جلوی مرگ تراریوم زیبای خود را بگیرید؟ دست‌کم زیر خاکِ تزیینی از خاک مناسبی استفاده کنید.
اغلب گیاهانی که در این گلخانه مینیاتوری استفاده می‌شوند از گیاهان گرمسیری به شمار می‌روند. این گیاهان عاشق خاک نیمه‌مغذی با زهکشی خوب هستند. بنابراین اگر تراریوم در بسته خریده‌اید، خاکش را از نوعی انتخاب کنید که زهکشی مناسب داشته باشد و جلوی تجمع آب را بگیرد. مناسب‌ترین خاک تراریوم برای این نوع گیاهان خاک‌های ترکیبی حاوی پیت‌ماس، پرلیت، زغال چوب، کمپوست، شن و ماسه و … است.
برای تضمین سلامت خاک، جلوگیری از رشد انواع آفت و تغذیه مناسب گیاهان، خاک تراریوم را هر ۲ تا ۳ سال تعویض کنید.
۲. تراریوم سبزتر و زیباتر با کوددهی دوره‌ای
برخی معتقدند کوددهی باعث رشد بیش‌از‌حد شاخ‌و‌برگ گیاهان داخل تراریوم می‌شود و زیبایی این گلخانه کوچک را از بین میبرد. این حرف تا حدودی صحیح است ولی با انتخاب مناسب‌ترین کود و زمان‌بندی کوددهی می‌توان جلوی رشد بیش‌از‌حد گیاه را گرفت و هم‌زمان باعث زیبایی و تازگی گیاهان داخل تراریوم شد. گل درون محفظه به مواد مغذی نیاز دارد و این تغذیه را ازطریق کود مخصوص تراریوم دریافت می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم هنگام خرید گل اطلاعات دقیق در مورد نوع کود و زمان‌بندی کوددهی را از فروشنده جویا شوید.
۳. دما و نور مناسب برای رشد بهتر گیاهان تراریوم
مسئله مهم بعدی در مورد نگهداری تراریوم دریافت میزان نور لازم است. اغلب تراریوم‌ها در محیطی با نور ملایم و غیرمستقیم رشد بهتری دارند، به‌ویژه اگر گیاه را در تراریوم کاملا بسته نگهداری می‌کنید. این محفظه‌ها را در فضایی دور از پنجره و در محیطی با نور ملایم قرار دهید. مثلا در فاصله ۱متری پنجره شمالی، ۳متری پنجره‌های شرقی و غربی یا فاصله ۵متری پنجره جنوبی.
گیاهان تراریوم باز با نور زیاد سازگاری بهتری دارند؛ ولی همچنان پیشنهاد ما تابش غیرمستقیم نور است چون نور مستقیم آفتاب زمانی که از شیشه بگذرد در یک نقطه متمرکز می‌شود و گیاه را می‌سوزاند. برای تأمین نور این تراریوم‌ها از استند نور مخصوص و لامپ‌های LED استفاده کنید یا آنها را روی طاقچه‌ای با نور کامل یا جزئی قرار دهید و هرازگاهی گلدان را به‌اندازه ۹۰ درجه بچرخانید.
با دمای زیاد گیاه را نپزید و با دمای کم گیاه را منجمد نکنید! گل‌های تراریومی عاشق آب‌و‌هوای معتدل و دمای بین ۲۰ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد هستند و تحمل گرما و سرمای شدید را ندارند.
۴. آبیاری تراریوم‌های باز و بسته
برای تراریوم بسته نیاز به آبیاری چندان زیادی نیست. محفظه سرپوشیده این تراریوم‌ها رطوبت را در خود نگه می‌دارد و چند قطره آب برای ازبینبردن تشنگی گیاه کافی است. موقع آبیاری تراریوم بسته نباید بستر خاک را بیش‌از‌حد خیس و غرقاب کنید. اگر می‌بینید باغ کوچک مینیاتوری شما بیش‌از‌حد رطوبت دارد، برای تخلیه آب اضافه یک تکه دستمال یا پنبه فشرده را درون شیشه بگذارید و چند دقیقه بعد خارج کنید. همین چند دقیقه برای بیرون‌کشیدن رطوبت اضافه گلدان کافی است.
در آبیاری تراریوم‌های باز مجازید کمی دست‌و‌دل‌باز باشید. رطوبت این تراریوم‌ها سریع‌تر تبخیر می‌شود و باید زودبه‌زود آبیاری شوند.
- برای تراریوم بسته از اول اسفند تا آخر مهر هفته‌ای ۱ قاشق غذاخوری آب کافی است؛
- برای تراریوم باز در فصل تابستان آبیاری روزانه و در فصل زمستان آبیاری ماهانه لازم است.
نکته مهم: اطلاعات دقیق زمان و میزان آبیاری تراریوم را از فروشنده بپرسید.
نحوه آبیاری تراریوم: مقداری آب جوشیده سرد را با اسپری روی گلدان مه‌پاشی کنید، تا‌جایی‌که آب ته گلدان شیشه‌ای جمع نشود.
۵. باغ مینیاتوری تروتمیز با هرس حرفه‌ای!
زینت‌بخشیدن به گیاه با هرس حرفه‌ای یکی از مهم‌ترین بخش‌های نگهداری تراریوم است. این کار را بلد نیستید؟ از کناره‌ها شروع کنید و گیاهان قدکشیده را با قیچی ریز یا موچین کوتاه کنید. فرایند هرس باید شامل برداشتن برگ‌ها و ساقه‌های بیمار و کپک‌زده نیز باشد. این کار برای حفظ سلامت باقی بخش‌های گیاه حیاتی است. پیشنهاد می‌کنیم شاخ‌و‌برگ‌های اضافه را به‌عنوان قلمه در گلدانی دیگر یا در بستر خاک همان تراریوم بکارید.
۶. نگهداری تراریوم با نظافت دوره‌ای!
محفظه تراریوم نباید محل رشد و تکثیر آلودگی‌ها شود چون تنها راه انتقال دما و نور به گیاهان داخل آن ازطریق همین شیشه است. بنابراین هرازگاهی باید دست‌به‌کار شوید و باحوصله داخل گلدان را تمیز کنید. حواستان باشد که به‌هیچ‌وجه سراغ مواد شوینده نروید و برای تمیزکاری گلدان از آب خالی استفاده کنید.
نحوه نظافت تراریوم: جداره داخلی و خارجی گلدان شیشه‌ای را با پنبه مرطوب و پنس تمیز کنید، طوری که بدون ذره‌ای آسیب به گیاهان، تمام آلودگی‌ها جذب پنبه شود. بار دیگر این مراحل را با پنبه خشک تکرار کنید تا رطوبت اضافۀ جداره داخلی گلدان نیز جذب شود.
چطور گیاه مریض تراریوم را احیا کنیم؟
یک خبر خوب در مورد تراریوم‌ها این است که به‌خاطر جداسازی گیاه از محیط بیرون و بسته یا نیمه‌بسته‌بودن فضا، محفظه داخلی گلدان کمتر در معرض آفت‌هاست، به‌ویژه اگر خاک تمیز انتخاب کنید و نگهداری مناسبی داشته باشید. ولی ورود آفت به تراریوم همانا و مرگ گیاهان زیبای شما همان! برای آنکه تراریوم آفت‌دیده گورستان گیاهان زیبای شما نشود، نکات مهم احیای گیاهان مریض تراریوم را یاد بگیرید. تراریوم مرده به رسیدگی دستان شفابخش شما احتیاج دارد:
- تغییر رنگ گیاه تراریوم به قهوه‌ای به‌معنی دریافت بیش‌از‌حد رطوبت یا نور است. برای احیا قسمت‌های مرده را خارج کنید و گلدان را به مکانی با سایه بیشتر ببرید.
- اگر گیاه داخل تراریوم پژمرده به نظر می‌رسد، مقداری آب به بستر خاک اضافه کنید.
- برای ازبینبردن عوامل پوسیدگی و کپک‌زدگی داخل تراریوم از حشرات مفید مثل اسپرینگ تیل و ایزوپاد (دم‌فنری سفید و خرخاکی) استفاده کنید.
- تغییر رنگ گیاه تراریوم به زرد و کپک‌زدگی خاک به‌معنی دریافت بیش‌از‌حد آب است. برای احیا گلدان را چند ساعت زیر نور مستقیم خورشید بگذارید تا رطوبت اضافه تبخیر شود.
- کم‌رنگ‌شدن برگ گیاهان تراریوم به‌خاطر نبود نور کافی است. برای احیای گیاه گلدان را به مکانی پرنور منتقل کنید.
سخن پایانی
تراریوم یک محفظه شیشه‌ای یا پلاستیکی است که جواهری سبز و زنده در سینه دارد! این المان دکوراتیو نه فقط ظاهری جذاب و مدرن به فضای خانه شما می‌دهد، بلکه حال‌و‌هوای خانه را سبز و بهاری می‌کند! می‌ماند دو دغدغۀ مهم و پرتکرار: تراریوم را از کجا بخریم؟ چطور از آن نگهداری کنیم؟ راه‌حل هر دو پیش ماست! در این راهنما از مجله اسنپ شاپ از سیر تا پیاز نحوه نگهداری تراریوم را شرح دادیم و در فروشگاه اینترنتی اسنپ شاپ زیباترین مدل‌های این باغ مینیاتوری کوچک را برایتان جمع کردیم. این تراریوم‌های طبیعی و شیشه‌ای در ابعاد مختلف آماده تهیه هستند و امکان خرید آنلاین و پرداخت قسطی آنها فراهم است. زیباترین مدل را بسته به سبک دکوراسیون خانه خود از اسنپ‌شاپ بخرید و با رعایت نکات این راهنما، تا چند سال از جذابیت و سرحالی آن لذت ببرید.
