عوارض آلودگی هوا بر سلامت انسان‌ها و محیط زیست
فهرست
آلودگی هوا روی سلامتی انسان‌ها اثرات منفی بسیار زیادی را دارد. از جمله این موارد می‌توانیم به ناراحتی و سوزش سیستم تنفسی، مشکلات ریه، افسردگی، پرخاشگری، خواب‌‌آلودگی و بیش‌فعالی در کودکان اشاره کنیم. به جز این محیط‌زیست هم از عوارض آلودگی هوا در امان نیست و در نتیجه باید به دنبال راهکارهایی برای کاهش آن باشیم. اما چیزی که در این مطلب می‌خواهیم به آن بپردازیم، کلیه اثراتی است که این هوا ممکن است ایجاد کند. در پایان نیز راهکارهایی را برای در امان ماندن از شر این عوارض به شما ارائه خواهیم داد.
عوارض آلودگی هوا
عوارض آلودگی هوا به دلیل وجود مواد خطرناک و آلاینده‌های طبیعی و مصنوعی است. در این شرایط غلظت آلاینده‌ها بر اثر گازهای گلخانه‌ای، وسایل نقلیه، سوخت‌های فسیلی، آلاینده‌های صنعتی و دودهای شیمیایی به حد مضر برای انسان می‌رسد. به جز این گاهی آلودگی هوا می‌تواند ناشی از طبیعت مانند گردوخاک، دود آتش‌سوزی جنگل، خاکستر آتشفشانی و گازهای متان هم باشد. در هر صورت دلیل اصلی این عارضه هرچه که باشد، اثرات منفی خود را روی سلامت انسان‌ها و محیط‌زیست خواهد گذاشت و در ادامه به مهم‌ترین آنها خواهیم پرداخت:
عوارض آلودگی هوا بر انسان
عوارض آلودگی هوا بر بدن انسان بسیار زیاد بوده و منجر به بیماری‌های جدی می‌شود. این بیماری‌ها شامل آسم، سرطان ریه، هیپرتروفی بطن قلب، آلزایمر، پارکینسون، رتینوپاتی، اوتیسم می‌شود. سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ، گازوئیل و مازوت عامل اصلی مرگ زودرس در جهان بوده و ذرات ریز PM2.5 ناشی از سوخت‌های فسیلی سالانه باعث مرگ میلیون‌ها نفر می‌شود.
آلودگی هوا همچنین تعداد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌هایی مانند HIV، سل و مالاریا را نیز بالاتر برده و تنفس در محیط را با مشکل روبه‌رو کرده است. ذرات PM2.5 که در هوا وجود دارند، پس از تنفس به‌راحتی وارد ریه‌ها شده و اعضای بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
از طرفی سوخت‌های فسیلی باعث ایجاد گازهای آلاینده مانند ازن و ذرات ریز می‌شوند که پس از ورود به ریه در نهایت منجر به برونشیت، التهاب ریه و بیماری انسدادی ریوی مزمن می‌شوند. در محیط‌هایی که آلودگی هوا در آنها بیشتر است، بیماران قلبی بیشتری نسبت به محیط‌هایی با هوای پاک دیده می‌شوند.
اثرات آلودگی هوا بر محیط زیست
عوارض آلودگی هوا روی رشد گیاهان هم تاثیر گذاشته و آنها را کاهش می‌دهد. همچنین در هوای آلوده رشد محصولات کشاورزی کند شده و آسیب به سلول‌های گیاهی نیز بیشتر خواهد شد. به همین دلیل است که آلودگی هوا یک تهدید جدی برای سلامت جانداران به‌حساب می‌آید. سالم نگه داشتن هوا و کاهش آلودگی برای حفظ محیط‌زیست بسیار ضروری است.
تاثیر آلودگی هوا بر جنین
آلودگی هوا خطر تولد زودرس جنین و نوزاد با وزن کم هنگام تولد را حدود سه برابر بیشتر می‌کند. عوارض جنینی ناشی از آلودگی هوا به جز وزن کم هنگام تولد، مرگ داخل رحمی، تاخیر رشد داخل رحمی و ناهنجاری‌های جنینی مانند لب و کام شکری، ناهنجاری‌های قلبی عروقی و زایمان زودرس است.
همچنین مسمومیت نیز در افرادی که در معرض آلودگی هوا قرار دارند ممکن است ایجاد شود و البته خطر ابتلای جنین به اوتیسم هم بیشتر خواهد شد. به طور کلی در هشت هفته اول حاملگی، مادران نباید در معرض هوای آلوده قرار بگیرند و در صورت لزوم از وسایل محافظتی مانند ماسک یا دستگاه‌هایی مانند تصفیه هوا شیائومی و دیگر برندهای مطرح استفاده کنند. مصرف شیر و لبنیات نیز می‌تواند تاثیر مثبتی در کاهش اثرات مضر آلودگی هوا داشته باشد.
عوارض آلودگی هوا روی سالمندان
آلودگی هوا روی سالمندان نیز تاثیر منفی داشته و باعث کاهش میزان اکسیژن در خون شده و ممکن است مشکلات قلبی و حتی ایست قلبی را برای آنها به همراه داشته باشد. این موضوع در افرادی که از مشکلات بیماری‌های تنفسی رنج می‌برند، بیشتر دیده می‌شود. همچنین علائمی همچون سردرد، خستگی، درد سینه و اختلال ضربان قلب در سالمندانی که محیط اطرافشان آلوده است بیشتر از سایرین دیده می‌شود.
تاثیر آلودگی هوا بر حیوانات
آلودگی هوا تاثیر خود را روی حیوانات هم می‌گذارد. سیستم تنفسی حیوانات بسیار حساس‌تر از انسان‌ها بوده و بخارات سمی و مه دود می‌توانند به ریه‌های آنها آسیب برسانند. آلودگی هوا روی توانایی تولید مثل حیوانات هم تاثیرگذار بوده و منجر به ناباروری آنها می‌شود. به همین دلیل حیواناتی که در این محیط‌ها قرار دارند نسبت به بیماری و عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر هستند و در برخی از آنها مشکلاتی مانند آلرژی و مشکلات پوستی نیز دیده می‌شود. در برخی موارد، آلودگی به انقراض برخی از گونه‌ها منجر خواهد شد.
تاثیر آلودگی هوا بر کودکان
بیشترین آسیب آلودگی روی کودکان است. در این گروه سنی به دلیل تنفس بیشتر و قد کوتاه‌تر ذرات آلاینده بیشتر وارد ریه‌ها شده و در نتیجه مشکلات مربوط به تنفس در آنها بیشتر است. مواد مضر موجود در هوای آلوده می‌توانند آلرژی‌های شدیدی را در کودک ایجاد کنند و با ایجاد اختلالات تنفسی منجر به بی‌خوابی آنها شوند. همچنین دیگر بیماری‌ها مانند برونشیت مزمن، بیماری مزمن ریه، تنگی نفس و… نیز میان کودکان در هوای آلوده بیشتر است.
۱۰ نکته مهم و ضروری برای افرادی که در معرض آلودگی هوا هستند…
در هر منطقه صنعتی یا غیرصنعتی ممکن است مشکل آلودگی هوا پیش بیاید و در برخی نقاط این موضوع شدیدتر و گاهی ملایم‌تر است. اما در هر صورت توجه به چند نکته مهم لازم و ضروری است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- اولین نکته آگاهی از وضعیت کیفیت هواست. می‌توانید سلامت هوا را قبل از خارج شدن از منزل در سایت‌ها و نرم‌افزارهای مختلف چک کنید.
- گروه‌های حساس شامل کودکان، سالمندان و زنان باردار هستند و باید خود را از هوای آلوده دور نگه دارند.
- در شرایط آلودگی هوا، بهتر است درب و پنجره‌ها را ببندید تا آلودگی‌ها وارد ریه و دستگاه تنفسی‌تان نشوند.
- مرطوب نگه داشتن منزل و اجتناب از سیگار کشیدن و ایجاد دود در محیط داخلی خانه در روزهای آلودگی اهمیت زیادی دارد.
- اگر ورزشکار هستید، این فعالیت را در روزهای آلوده در خارج از منزل انجام ندهید. در صورت تمایل در مکان‌هایی ورزش کنید که سربسته بوده و به دستگاه تصفیه هوا مجهز هستند.
- می‌توانید در فضای منزل یا محیط کار خود از گیاهان تصفیه کننده هوا استفاده کنید تا میزان آلاینده‌هایی که در محیط وجود دارند، به حداقل برسند.
- در آلودگی هوا استفاده از ماسک‌های جراحی و معمولی کم اثر است و بهترین انتخاب ماسک‌های N95، NK95 و ۲FFP است.
- در روزهای آلوده، از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کنید تا آلودگی‌های ناشی از سوخت بنزین در شهرتان بیشتر نشود.
- با کاهش مصرف انرژی در منزل به برطرف شدن آلودگی کمک کنید.
- در بازه‌های زمانی که هوا آلوده است، حتما از افراد سالمند و افراد حساس مراقبت کنید.
تغذیه مناسب در دوران آلودگی هوا
تغذیه در دوران آلودگی هوا اهمیت زیادی دارد و می‌تواند خطرات ناشی از آلودگی را به حداقل برساند. در این دوران بیشترین توصیه پزشکان مصرف انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه است. به‌عنوان‌مثال خوردن سیب، پرتقال، توت‌فرنگی، لیمو، گریپ فروت، هویج و غلات سبوس‌دار توصیه می‌شود. زیرا این مواد غذایی دارای خاصیت جذب سموم موجود در هوا هستند و می‌توانند از آسیب به سلول‌های بدن جلوگیری کنند. همچنین مصرف ماهی‌های روغنی که حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند نیز می‌تواند عوارض آلودگی هوا را کاهش دهد.
برای نوشیدنی نیز توصیه می‌شود چای سبز و آب انار را انتخاب کنید، زیرا چای سبز آنتی‌اکسیدان و ویتامین C بالایی داشته و آب انار نیز می‌تواند مواد سمی را از بدن دفع کند. در این روزها، مصرف شیر، کره، زرده تخم مرغ و سبزیجاتی مانند طالبی، انبه، کدو تنبل، فلفل، اسفناج، کلم و زردآلو را هم نباید فراموش کنید. این مواد دارای ویتامین D، بتاکاروتن و سلنیوم هستند که برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت ریه‌ها انتخاب خوبی خواهند بود.
کلام آخر…
با خواندن مطالبی که در این مطلب عنوان شد، اکنون به‌خوبی می‌دانید که عوارض آلودگی هوا روی انسان، محیط‌زیست، کودکان، مادران باردار و… چیست. با به کار بردن روش‌هایی که گفته شد می‌توانید میزان اثرات این هوا را روی سلامت خود به کمترین مقدار خود برسانید. اگر شما هم از روش خاصی برای جلوگیری از مشکلات گفته شده استفاده می‌کنید، پیشنهادات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
