آشنایی با فواید کوهنوردی بر روح و جسم

کوهنوردی به‌‌ معنای صعود به هر تپه یا کوهی است و ورزش کوهنوردی یک فعالیت ورزشی محبوب و پرفایده به‌شمار می‌رود. فواید کوهنوردی، حیطه گسترده‌ای را در برمی‌گیرد؛ از فواید جسمی مانند بهبود آمادگی جسمانی و کاهش چربی گرفته تا فواید روحی و روانی همچون افزایش اعتمادبه‌نفس.

ورزش کوهنوردی چیست؟

کوهنوردی عملی است که در آن افراد به‌منظور لذت‌ بردن از صعود، به‌سمت نقاط بلند و قله‌ها در مناطق کوهستانی حرکت می‌کنند. این ورزش نیازمند مهارت‌های خاصی است و برای ایمنی بیشتر نیاز به تجربه دارد که می‌تواند برای افراد مبتدی و آموزش‌ندیده خطرناک باشد.

ورزش‌هایی که بیش از ۶ ساعت طول بکشند، به‌عنوان ورزش‌ فوق‌استقامتی شناخته می‌شوند و کوهنوردی نیز در این دسته قرار می‌گیرد. همچنین، به‌دلیل وجود عوامل خطرآفرین، کوهنوردی به‌عنوان یک ورزش اکستریم یا هیجان‌انگیز شناخته می‌شود و از نظر محیط انجام، آن را به‌عنوان یک فعالیت در فضای باز یا Outdoor می‌شناسند.

اشکال مختلف کوهنوردی

در حوزه کوهنوردی دو نوع اصلی وجود دارد، سبک آلپی و سبک محاصره‌ای یا اکسپدیشن. سبک آلپی که امروزه رواج بیشتری پیدا کرده‌است، از تجهیزات کم‌‌‌تر و بهینه برای صعود بهره می‌برد و بر اصول «سبک و سریع» تاکید دارد. در مقابل، سبک محاصره‌ای به منتقل ‌کردن حجم زیادی از تجهیزات و استفاده از تیم‌های بزرگ برای باز کردن مسیر در کوهستان متکی است. 

سبک محاصره‌ای در کوهنوردی، روشی است که در آن کمپ‌های مختلف در مسیر کوهنورد قرار دارد  و می‌تواند در طول مسیر در این کمپ‌ها استراحت کند. در این روش کوهنوردان چندین‌بار بین کمپ‌های مختلف جابه‌جا می‌شوند و به‌دلیل استفاده از طناب ثابت در طول مسیر، ممکن است چندین‌بار مسیر را بالا و پایین بروند و طناب‌ها را تعمیر کنند. همچنین در این مدل، از باربرها برای جابه‌جایی ملزومات استفاده می‌شود.

در سبک آلپی، کوهنوردان مسیر را بدون نوسان و رفت‌وآمد در بین کمپ‌ها صعود می‌کنند. این روش نیاز به منابع کمتر برای صعود از جمله تعداد کمتری از کوهنوردان دارد و خطراتی که ممکن است به‌دلیل سرعت پایین صعود ایجاد شود را کاهش می‌دهد. اما این سبک خطرات دیگری مانند بیماری ارتفاع یا در دام طوفان افتادن را نیز دارد.

فواید کوهنوردی بر جسم فرد

فواید کوهنوردی برای جسم بسیار قابل توجه است که در این بخش به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• تقویت عضلات: کوهنوردی باعث تقویت عضلات اصلی بدن ازجمله عضلات پا، شکم و پشت می‌شود.
• افزایش استقامت: فعالیت‌های فیزیکی متنوعی که در طول صعود و فرود در کوهستان انجام می‌دهید باعث افزایش استقامت بدن می‌شود.
• بهبود قلب و عروق: کوهنوردی به‌عنوان یک فعالیت تمرینی قوی، به بهبود عملکرد قلب و عروق کمک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.
• کنترل وزن: فعالیت‌های کوهنوردی با سوزاندن کالری زیاد، به کنترل وزن و بهبود اندام بدن کمک می‌کند.
• بهبود تنفس: تنفس عمیق و مداوم در هوای تازه و سرد کوهستان، عملکرد ریه‌ها را بهبود می‌بخشد.
• افزایش انعطاف‌پذیری: صعود و فرود در مناطق کوهستانی، باعث افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل می‌شود.

فواید کوهنوردی بر روح و سلامت روان فرد

فواید کوهنوردی فقط به سلامت جسمی ختم نمی‌شود و بر سلامت روانی و روحی فرد نیز تاثیرات مثبتی می‌گذارد.

• افزایش اعتمادبه‌نفس: پیروزی در مواجهه با چالش‌های کوهنوردی، افزایش اعتمادبه‌نفس را به‌همراه دارد.
• ارتباط با طبیعت: فعالیت در محیط‌های طبیعی، احساس صلح و آرامش را بالا می‌برد و به فرد اجازه می‌دهد که ارتباط عمیق‌تری با طبیعت برقرار کند.
• کاهش استرس و اضطراب: تمرین در فضای باز و فعالیت در طبیعت باعث کاهش استرس، اضطراب و افزایش احساس آرامش و شادی می‌شود که ازجمله فواید کوهنوردی به‌شمار می‌رود.
• تمرکز و تمامیت ذهنی: صعود به قله‌ها و مواجهه با چالش‌های فیزیکی و ذهنی، تمرکز و تمامیت ذهنی را بهبود می‌بخشد.

معایب کوهنوردی

با وجود فواید کوهنوردی نمی‌توان از معایب آن چشم‌پوشی کرد و مانند هر فعالیت دیگری ممکن است با معایب خاصی همراه باشد.

1. خطرات فیزیکی: کوهنوردی شامل خطراتی مانند سقوط، آسیب به عضلات و مفاصل یا بروز مشکلات تنفسی است.
2. شرایط آب و هوایی: مسافرت در کوهستان ممکن است با شرایط آب‌وهوایی سختی همراه باشد؛ از جمله بارش باران، برف، یخبندان و یا طوفان.
3. خطرات طبیعی: در کوهستان ممکن است با خطراتی مانند لغزش سنگ، آب‌گرفتگی یا سقوط سنگ روبه‌رو شوید.
4. افزایش هزینه: کوهنوردی می‌تواند با هزینه‌های بالایی همراه باشد؛ ازجمله هزینه‌های مربوط به تجهیزات کوهنوردی، اقامت و مسافرت.

راه های پیشگیری از خطرات احتمالی کوهنوردی

برای کاهش خطرات و به حداکثر رساندن فواید کوهنوردی، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.

• فعالیت زیر نظر متخصصان: برنامه‌های کوهنوردی باید تحت نظارت متخصصان و کوه‌نوردان باتجربه انجام شود تا حوادث احتمالی کاهش یابند.
• استفاده از تجهیزات ایمن: قبل از هربار کوهنوردی، اطمینان حاصل کنید که تمامی تجهیزات ایمنی لازم مانند کلاه، کفش کوهنوردی و تجهیزات نجات را به‌همراه دارید.
• بررسی شرایط آب‌وهوایی: پیش از شروع کوهنوردی، شرایط آب‌وهوایی محل مقصد را چک کنید و در صورت وجود شرایط نامناسب، سفر خود را لغو کنید.
• محافظت از پوست: استفاده از کرم ضدآفتاب و عینک‌های آفتابی مناسب، برای محافظت پوست و چشم‌ها در برابر اشعه ماورا بنفش حیاتی است. 
• حمل بار مناسب: کوله‌پشتی باید با وزن بدن شما همسو باشد و تنها اقلام ضروری را در آن قرار دهید تا از ایجاد کمردرد و خستگی بیش از حد جلوگیری کنید.

با رعایت این موارد می‌توانید خطرات کوهنوردی را به‌حداقل برسانید و از تجربه امن و لذت‌بخش این ورزش جذاب برخوردار شوید.

فواید کوهنوردی برای لاغری

در کوهنوردی کالری بیشتری نسبت به پیاده‌روی می‌سوزد. به‌عنوان مثال در یک ساعت کوهنوردی می‌توانید میان ۶۰۰ تا ۷۰۰ کالری را بسوزانید؛ درحالی‌که در پیاده‌روی این میزان به ۳۰۰ تا ۴۰۰ کالری محدود می‌شود.

فواید کوهنوردی برای مغز

فواید کوهنوردی برای مغز بی‌شمار است؛ چنان‌که ترشح هورمون‌های مغزی را بهبود می‌بخشد و این امر به‌نوبه خود تاثیرات شگرفی روی سلامت جسم و روان ما دارد. این ورزش تحریک نورون‌ها را افزایش می‌دهد و با تولید سلول‌های جدید، به درمان آسیب‌های مغزی کمک می‌کند و عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد.

فواید کوهنوردی برای زنان

تحقیقات نشان می‌دهد که زنان کوهنورد اغلب اعتمادبه‌نفس و آمادگی جسمانی بالایی دارند و در مقایسه با مردان، قدرت بدنی زنان در اندام‌های تحتانی در ورزش کوهنوردی عملکرد بهتری از خود نشان داده است. ورزش‌هایی مانند کوهنوردی، می‌توانند از پوکی استخوان جلوگیری کنند و در دوران بارداری نیز هنگام کمبود کلسیم در بدن، کمک‌کننده بانوان خواهد بود. این فعالیت همچنین به بهبود سلامت روانی آن‌ها کمک می‌کند و نشان می‌دهد که کوهنوردی یک فعالیت مناسب برای زنان است.

مزایای کوهنوردی برای کودکان

حضور در کوهستان شرایط کسب تجربه‌های مثبت و آموزنده‌ برای کودکان را فراهم می‌کند و باعث تغییر نوع نگاهشان به جهان پیرامون می‌شود. کوهنوردی در طبیعت، می‌تواند اعتمادبه‌نفس و انعطاف‌پذیری کودکان را افزایش دهد و اثرات مهمی در آینده آن‌ها داشته باشد. همچنین کودکان یاد می‌گیرند که به محیط‌زیست احترام بگذارند و از لحاظ فیزیکی نیز فواید بسیاری خواهد داشت.

جمع‌بندی

فواید کوهنوردی فقط به جسم منتهی نمی‌شود و علاوه‌بر جسم، تاثیرات به‌سزایی روی روح و روان ما می‌گذارد. ازجمله مزایای آن می‌توان به لاغری، بهبود عملکرد مغز، شادی و نشاط و کاهش استرس اشاره کرد.