از سال 1852 به بعد، مارکس از یک سو میبایست شکست انقلاب، فشار وحشتناک پلیس برخود و یارانش در کشورهای مختلف اروپا از همه بدتر، بار وحشتناک فقر مالی و جدایی از انگلیس را به دوش کشد و از سوی دیگر برنامه عظیمی را که از سال 1844 پیش پای خود گذاشته بود، یعنی مطالعه اقتصاد سیاسی ادامه دهد. جلد سوّم از مجمو