رتینول چیست؟ و چگونه بر جوانسازی پوست تاثیر می گذارد؟

در پاسخ به این سوال که رتینول چیست، می‌توان آن را یکی از مشتقات خانواده ویتامین A معرفی کرد. این ماده به‌طور خاص در جوانسازی پوست و کاهش چین و چروک‌های ریز دور چشم و دیگر نواحی صورت همچون خط اخم یا خط خنده تاثیر دارد. افراد می‌توانند از این ماده برای از بین بردن انواع جای جوش و آکنه در سطح پوست خود استفاده کنند. رتینول و دیگر ترکیبات آن نظیر رتین A و رتینوئید، با تاثیر فوق‌العاده‌ای که در شادابی پوست دارند، اغلب در تولید محصولات جوانسازی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرند.

رتینول چیست؟

رتینول یکی از شناخته‌شده‌ترین مشتقات ویتامین A و شکل اولیه این ویتامین به‌حساب می‌آید. این ویتامین و مشتقات آن نقش مهمی در حفظ سلامتی پوست، بینایی و تقویت سیستم ایمنی بدن دارند.

این ماده قابلیت تحریک فرآیند کلاژن‌سازی در پوست را دارد. البته برخی از افراد رتینوئید (retinoid) را از رتینول متمایز نمی‌دانند و تصور می‌کنند این دو نام‌های متفاوت یک ماده هستند. در حالی‌که مهم‌ترین تفاوت این دو ماده به‌دلیل قدرت آن‌هاست.

رتینوئید یکی از مشتقات اصلی، قوی و پایه ویتامین A محسوب می‌شود که افراد نمی‌توانند آن را بدون نسخه پزشک خریداری و مصرف کنند. در حالی‌که رتینول ملایم‌ترین محصول ویتامین A است که افراد می‌توانند این محصول را بدون نسخه پزشک تهیه و مصرف کنند.

معرفی انواع رتینول

ماده رتینول در محصولات به شکل‌های مختلف سرم (مایع)، ژل و کرم مرطوب‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در کنار محصولات موضعی این ماده، قرص رتینول به‌عنوان یک مکمل دارویی و غذایی در بازار عرضه می‌شود. می‌توان گفت افرادی که قصد استفاده از این محصول را دارند، از محصولات زیر می‌توانند استفاده کنند:

1. رتینول اوردینری (Ordinary) ساخت کشور کانادا است و برای از بین بردن یا کاهش چروک‌های ریز پوست، انواع لکه‌های پوستی و افزایش کلاژن‌سازی پوست کاربرد دارد. این محصول در غلظت‌های مختلف رتینول ازجمله ۰٫۵%، ۰٫۲% و ۰٫۱% به فروش می‌رسد.
2. رتینول ویتالیر (Vitalayer) در ایران تولید می‌شود و برای رفع علائم پیری پوست، تولید پروتئین کلاژن، روشن‌کنندگی پوست و یکنواخت شدن سطح پوست مؤثر است. استفاده از این سرم محدودیت جنسیتی ندارد و برای انواع پوست مناسب خواهد بود.
3. رتینول سراوی (CeraVe) ساخت کشور فرانسه است و می‌توان از آن برای جوان‌‌سازی پوست صورت و تقویت کلاژن‌سازی پوست استفاده کرد. همچنین این سرم گزینه مناسبی برای افرادی خواهد بود که روی پوستشان جای آکنه و جوش دارند. از ویژگی‌های بارز این سرم می‌توان به جذب سریع و سبک بودن آن اشاره کرد.

کاربرد رتینول برای پوست چیست؟

این ماده می‌تواند به لایه دوم و لایه شاخی پوست (خارجی‌ترین لایه پوست) نفوذ کند و تحت تاثیر شرایط فیزیولوژیکی بدن تا حدودی به ماده فعال رتینوئیک اسید تبدیل شود. در نتیجه با نفوذ آن به لایه‌های مختلف پوست، گردش خون تقویت خواهد شد و قدرت تکثیر و ترمیم سلول‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ به‌همین دلیل اغلب متخصصان و کارشناسان حوزه سلامت و زیبایی پوست، این ماده را نوعی معجزه و اکسیر برای پوست درنظر می‌گیرند. البته افراد باید رتینول را طبق نظر پزشک و به‌صورت اصولی استفاده کنند. کاربردهای این ماده شامل موارد زیر می‌شود:

• رتینول آکنه‌های پوستی را کنترل می‌کند.
• این ماده از بروز علائم پیری همچون چین‌و‌چروک جلوگیری به‌عمل می‌آورد.
• محصولات پوستی حاوی این ماده پوست آسیب‌دیده را بهبود می‌بخشند و جای جوش، آکنه و لکه‌های پوست را ترمیم می‌کنند.
• رتینول در درمان کراتوز پیلاریس موثر است.
• این ماده از پوست محافظت می‌کند.

رتینول کدام دسته از مشکلات پوستی را درمان می‌کند؟

از مهم‌ترین قابلیت‌های درمانی این ماده می‌توان موارد زیر را نام برد:

• رتینول لایه‌های غیرطبیعی پوست ناشی از انواع جوش و آکنه را از بین می‌برد.
• در کاهش التهابات پوستی نیز نقش دارد.
• به بهبود بافت و ساختار پوست و بازسازی سلول‌های پوستی کمک می‌کند.
• رتینول باعث سریع‌تر شدن روند جایگزینی سول‌های جدید با سلول‌های قدیمی و حذف سریع سلول‌های قدیمی می‌شود.
• خاصیت ارتجاعی پوست را افزایش می‌دهد و آن را حفظ می‌کند.
• با استفاده از رتینول مشکل پوستی برای از بین رفتن کلاژن برطرف می‌شود.
• با استفاده از این ماده مشکل لکه‌های پوستی نیز درمان خواهد شد.
• این ماده باعث تقویت اپیدرم می‌شود و مقدار تبخیر آب پوست را کاهش می‌دهد.

روش مصرف رتینول چگونه است؟

روش مصرف، به‌ویژه افرادی که برای اولین‌بار می‌خواهند از این محصول استفاده کنند، به شرح زیر است:

• مرحله اول استفاده از رتینول این است که پوست خود را کاملا تمیز کنید.
• در مرحله دوم استفاده از این محصول افراد باید تست پچ را انجام دهند. این بدین معناست که باید ابتدا مقدار کمی از آن را روی پوست قرار دهید و درصورتی‌که به این ماده حساسیت خاصی داشته باشید، متوجه علائم آن خواهید شد.

• در مرحله سوم فقط باید مقدار بسیار کمی از رتینول را در هر بار استفاده بر روی پوست خود یعنی قسمت‌های پیشانی، نوک بینی و روی چانه استعمال کنید و به‌آهستگی پوست خود را ماساژ دهید.

• در نهایت اگر به‌دنبال نتیجه بهتر از مصرف رتینول هستید، باید آن را به‌صورت منظم یعنی هر شب استفاده کنید.
• 

مواردی که هنگام استفاده از رتینول باید به آن‌ها دقت کرد:

سایر نکات مهم در مورد استفاده از رتینول:

• باید علاوه بر انجام تست پچ، میزان تحمل پوست خود را درنظر بگیرید. بنابراین برای انجام این کار باید از غلظت‌های پایین رتینول شروع کرده و به‌تدریج مقدار آن را افزایش دهید.
• پس از استفاده از این ماده نباید در معرض نور خورشید قرار بگیرید. به همین دلیل توصیه می‌شود آن را در شب استفاده کنید.
• این ماده قدرت لایه‌برداری بالایی دارد و پوست را در مقابل اشعه ماورابنفش خورشید حساس می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود در دوره استفاده از آن در طول روز به مقدار کافی کرم ضدآفتاب با SPF بالا بر پوست خود استفاده و هر دو ساعت یک بار ضدآفتاب را تمدید کنید.
• به‌دلیل این‌‌که این ماده پوست را خشک می‌کند، پزشکان در کنار آن استفاده از محصولات مرطوب‌کننده پوست را پیشنهاد می‌کنند.
• هرگز نباید رتینول را با داروهای قوی ترکیب یا آن‌ها را همزمان با هم استفاده کنید. زیرا با قرار‌دادن یک‌باره پوست در معرض چند ماده شیمیایی قوی، میزان حساسیت پوست به این محصولات بیش‌‌تر می‌شود.

چه کسانی کاندیدای استفاده از رتینول برای پوست خود هستند؟

• افرادی‌که به‌دنبال ترمیم و جوانسازی سلول‌های پوستی خود هستند و می‌خواهند خاصیت ارتجاعی پوستشان را افزایش دهند، کاندیدای استفاده از رتینول به‌حساب می‌آیند.
• کسانی‌که می‌خواهند لک‌های پوستی خود را کاهش دهند و پوستی با ظاهر یک‌نواخت‌تر و شفاف‌تر داشته باشند.
• افرادی که پوستی مستعد چین و چروک دارند، باید مصرف این ماده را در روتین پوستی خود قرار دهند.
• البته کسانی‌که مشکلات پوستی ندارند و دوره‌ جوش‌های بلوغ را پشت سر گذاشته‌اند، می‌توانند با مصرف این ماده روند بازسازی سلول‌های قدیمی پوست خود را سریع‌تر کنند. زیرا در آغاز دهه سوم زندگی کم‌کم روند بازیابی سلول‌های پوست کند می‌شود.
• افرادی‌که می‌خواهند از بروز نشانه‌های پیری بر روی پوست خود جلوگیری کنند، بهتر است در سنین پایین مصرف رتینول را شروع کنند.

عوارض رتینول چیست؟

اگرچه استفاده کوتاه‌مدت و مقطعی رتینول مزایای بی‌شماری برای پوست دارد، اما در برخی مواقع افراد با مصرف نادرست آن دچار عوارض جانبی این ماده می‌شوند. عوارض استفاده از این ماده عبارتند از:

• پوسته پوسته شدن و خشکی پوست
• افزایش حساسیت پوستی، ایجاد التهاب و قرمزی پوست، خارش و سوزش پوست
• برون‌ریزی آکنه‌های زیر پوستی و افزایش جوش‌های چرکین
• تشدید اگزما
• تغییر رنگ پوست
• حساسیت به نور
• ایجاد تاول بر روی پوست

به‌منظور کاهش این عوارض به افراد توصیه می‌شود در کنار استفاده از این ماده، از کرم ضدآفتاب، ماسک صورت ملایم و آبرسان پوست استفاده کنند. همچنین در نظر داشته باشید با پایان مرحله لایه‌برداری، پوست به‌تدریج بهتر می‌شود و جای نگرانی جهت التیام پیدا کردن پوست نیست.

چه کسانی نمی‌توانند از رتینول استفاده کنند؟

خانم‌های باردار و شیرده نباید از رتینول موضعی و خوراکی مصرف کنند. زیرا این ماده باعث سقط جنین و به‌وجود آمدن ناهنجاری‌های ژنتیکی خواهد شد.

افرادی که داروهای خاصی استفاده می‌کنند یا در حال گذراندن دوره نقاهت بیماری هستند، باید قبل از مصرف رتینول با پزشک متخصص مشورت کنند.

علاوه‌ بر این موارد، سایر افرادی که نمی‌توانند از رتینول استفاده کنند شامل موارد زیر می‌شوند:

• افراد مبتلا به اگزما
• افراد دارای پوست‌های حساس
• افراد دارای پوست خشک و دهیدراته
• افرادی که به‌واسطه شغل خود ساعات طولانی زیر نور خورشید هستند
• 

بهترین زمان و مقدار مصرف رتینول برای پوست

قاعده‌ خاصی برای شروع مصرف این محصول وجود ندارد. اغلب بانوان مصرف رتینول را در سال‌های پایانی نوجوانی و با آغاز دهه‌ ۲۰ زندگی خود شروع می‌کنند. زیرا هدف از مصرف این ماده جلوگیری از بروز علائم پیری است.

اگرچه تا قبل از دهه ۳۰ علائم پیری بر روی پوست افراد ظاهر نمی‌شوند، اما استفاده از این ماده به قوام بیشتر پوست و به تاخیر افتادن بروز چین‌و‌چروک کمک می‌کند. از آن‌‌جایی‌که رتینول به اکسید‌شدن و پرتو فرابنفش حساس است، آن را در ظرف‌های مات بسته‌بندی می‌کنند.

بنابراین استفاده از این ماده در برابر نور توصیه نمی‌شود و اثربخشی آن کاهش پیدا می‌کند. افراد باید برای تست میزان حساسیت خود مصرف این ماده را با هفته‌ای یک‌‌‌بار شروع کنند. پس از یک ماه مصرف این ماده، مصرف آن را به دو شب در هفته افزایش دهند. سرانجام متناسب با واکنش پوست، آن‌ها می‌توانند این روند را ادامه دهند و به مصرف شبانه رتینول برسانند.

مقدار مصرف رتینول بسته به پوست افراد می‌تواند تغییر کند. با این ‌حال مصرف این ماده به اندازه‌ یک نخود برای همه‌ صورت کافی خواهد بود.

معرفی چند محصول حاوی رتینول

برخی از محصولات حاوی این ماده را بشناسید:

کرم ضدچروک هیدرودرم ساخت ایران است و برای انواع پوست مناسب است. در ترکیبات این کرم علاوه ‌بر رتینول مواد موثری همچون عصاره گیاهی، شی‌باتر، روغن دانه‌انگور و کمپلکس ویتامین‌های A ،C و E وجود دارد. استفاده از این کرم به تقویت پوست، جلوگیری از بروز پیری زودرس و خنثی‌سازی عملکرد رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.

کرم ضد چروک قوی صورت درماتیپیک در رفع چروک سطحی و عمقی پوست تاثیر دارد. این کرم به جلوگیری از افتادگی و حجم‌دهندگی پوست کمک می‌کند. کرم خاصیت مرطوب‌کنندگی و شفاف‌کنندگی پوست دارد. این محصول باعث افزایش قوام و استحکام پوست می‌شود و با خاصیت لیفتینگ برای انواع پوست مناسب است.

کرم روشن‌کننده MQ مدل بوستر، همراه با ویتامین C دارای خاصیت ضدچروک است و می‌تواند باعث جوانسازی پوست شده و کلاژن‌سازی کند. این کرم دارای خاصیت روشن‌کنندگی است و پوست را شفاف می‌کند. همچنین مانع از افتادگی پوست شده و به استحکام پوست کمک می‌کند. ترکیبات مرطوب‌کننده قوی، خاصیت آنتی‌اکسیدانی، ترکیبات ضد رادیکال‌های آزاد و ویتامین نیز دارد.

افراد از چه سنی می‌توانند از رتینول برای پوست خود استفاده کنند؟

به‌طور کلی، افراد می‌توانند از محصولات دارای رتینول پس از سن ۲۰ سالگی در روتین مراقبت از پوست خود مصرف کنند. در چنین شرایطی رتینول از ایجاد چین‌و‌چروک و پیری زودرس پوست جلوگیری می‌کند. در حالی‌که افرادی که استفاده از رتینول را به بعد از ۳۰ سالگی موکول کنند، این روتین بیشتر جنبه درمانی برای مشکلات پوستی آن‌ها را خواهد داشت. البته برای برخی از افراد استفاده از رتینول بعد از ۳۰ سالگی، بسیار ضروری است.

رتینول با چه محصولاتی تداخل دارد؟

قبل از مصرف این ماده، باید بدانیم که تداخل دیگر محصولات با رتینول چیست:

1. استفاده از این ماده در کنار اسیدهای لایه‌بردار همچون سالیسیلیک اسید، لاکتیک اسید، گلیکولیک اسید نتیجه خوبی به‌همراه ندارند. زیرا این مواد در کنار هم موجب خشکی بیش‌‌ازحد، التهاب پوست، ایجاد حساسیت پوستی و لایه‌برداری زیاد پوست می‌شود. مصرف این مواد در کنار هم، اثربخشی آن‌ها را کاهش می‌دهد.
2. استفاده از رتینول در کنار لایه‌بردارهای فیزیکی یعنی انواع اسکراب‌ منجر به تحریک پوست، بروز حساسیت، قرمزی و التهاب پوست می‌شود.
3. استفاده از ویتامین C در کنار این ماده موجب تغییر PH این ویتامین می‌شود و اثربخشی آن را از بین می‌برد. مصرف رتینول در کنار ویتامین C، علاوه‌ بر ناپایداری این ویتامین، موجب تحریک پوست و خشکی بیش ‌ازحد آن می‌شود.
4. افراد باید در استفاده از این ماده به‌همراه بنزویل پراکسید که یک ضدجوش قوی است، احتیاط کنند. زیرا ترکیب این مواد در کنار هم پوست را بیش از اندازه خشک و تاثیر یکدیگر را خنثی خواهند کرد.

مصرف رتینول نیاز به لایه‌بردار را رفع می‌کند؟

این ماده سلول‌های پیر لایه‌های زیرین پوست را هدف قرار می‌دهد و بر چرخه زندگی سلول‌های زیرین تاثیر می‌گذارد. پس از جایگزین‌کردن سلول‌های قدیمی لایه زیرین پوست با سلول‌های جدید، آن‌ها را به لایه بالای پوست می‌راند.

البته این ماده لایه بیرونی پوست را لایه‌برداری نمی‌کند. بنابراین با مصرف رتینول نیاز به لایه‌برداری فیزیکی پوست برطرف نمی‌شود. در نتیجه لازم است افراد از طریق انجام لایه‌برداری فیزیکی سلول‌های مرده را از سطح پوست خود جدا کرده و آن را تمیز کنند.

چه مدت طول می‌کشد تا مصرف رتینول اثر کند؟

اگرچه اثربخشی اقدامات درمانی و زیبایی پوست، فرایندهای زمان‌بری درنظر گرفته می‌شوند، اما مدت زمان تاثیر رتینول در بهبود وضعیت پوست، متناسب با شدت ضایعات پوست هر شخص مشخص می‌شود. به‌طور کلی، مدت زمان اثربخشی این ماده در افرادی که مشکلات پوستی کم تا متوسط دارند، تقریبا ۴ تا ۶ هفته تخمین زده می‌شود.

در حالی‌که برای افرادی که پوستی با ضایعات متوسط و شدید دارند، این بازه زمانی ممکن است تا چند ماه یعنی تقریبا ۱۲ تا ۱۵ هفته افزایش پیدا کند.

جمع‌بندی

افراد بسیاری تمایل دارند از بروز علائم پیری و چین‌و‌چروک بر روی پوست خود جلوگیری کنند. برخی از افراد تمایل دارند چین‌و‌چروک یا جای جوش و لکه‌های روی پوست خود را از بین ببرند، این افراد با آشنایی با این که رتینول چیست می‌توانند به‌راحتی به هدف خود برسند. این ماده تاثیر زیادی بر رفع چین‌و‌چروک، جوان‌‌سازی و کلاژن‌سازی دارد البته استفاده از این ماده در کنار برخی محصولات تاثیر منفی بر پوست خواهد داشت.