کلاژن چیست و کمبود آن در بدن چه عوارضی را به همراه دارد؟
فهرست
احتمالا تا به حال پیش آمده که در گفتگوهای اطرافیان و دوستان خود با اصطلاح “کلاژن” روبه‌رو شده باشید، اما ندانید که کلاژن چیست؟ و چه کاربردی در بدن و سلامت آن دارد. کلاژن نوعی پروتیئن است که تقریبا ۳۰ درصد مجموع پروتئین‌های موجود در بدن را تشکیل می‌دهد. این پروتیئن یکی از مهمترین مواد سازنده و تقویت کننده پوست، عضلات، استخوان‌ها و بافت‌های بدن است. در واقع بدن ساختار و استحکام خود را مدیون کلاژن است. از این پروتیئن معمولا در تکنیک‌های ترمیم زخم و تولید مواد آرایشی برای پوست استفاده می‌شود.
در ادامه این مطلب شما به طور گسترده با مبحث کلاژن و کاربرد آن بیشتر آشنا می‌شوید.
کلاژن چیست؟
کلاژن‌ها فراوان‌ترین و مهمترین پروتیئن‌های سازنده در بدن هستند. این پروتئین تقریبا ۳۰ درصد بدن را تشکیل داده است. به گونه‌ای که کلاژن یک سوم پروتئین بدن و سه چهارم وزن خشک پوست بدن را تشکیل می‌دهد. در واقع این پروتئین پایه و ساختمان اصلی پوست، استخوان، تاندون‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن است. گستردگی این پروتئین در بدن به حدی است که حتی در اندام‌ها، رگ‌های خونی و پوشش روده نیز یافت می‌شوند.
پروتئین‌ها از واحدهای سازنده‌ای مانند آمینو اسیدها تشکیل شده‌اند. واحدهای سازنده کلاژن شامل پرولین، گلیسین و هیدروکسی پرولین است. ترکیب این آمینواسیدها باعث تشکیل یک ساختار پروتئینی با ظاهر مارپیچی سه‌گانه شده است. عناطر معدنی مانند روی، مس، منگنز و ویتامین C مهمترین ترکیباتی هستند که در سنتز این آمینو اسیدها کاربرد دارند.
به طور کلی در بدن حدود ۲۸ پروتئین کلاژن وجود دارد که این پروتیئن‌ها از لحاظ ساختاری کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. ساختار این پروتئین‌ها از فیبرهای نازک و بلندی تشکیل شده‌اند که دارای قابلیت انعطاف و استحکام بالایی هستند. به همین دلیل، وجود کلاژن‌ها در پوست برای حفظ خاصیت ارتجاعی و استحکام آن بسیار ضرورری است.
آنچه که در مورد تولید این پروتئین در بدن اهمیت دارد، این است که تولید کلاژن طبیعی بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد که این نیز باعث نازک‌تر و ضعیف‌تر شدن فیبرهای کلاژنی در بدن می‌شود. بنابراین، در نتیجه این تغییرات در سطح پوست، کلاژن الاستیسیته پوست کاهش می‌یابد. این کاهش کلاژن یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز پیری زودرس در پوست انسان است. به همین علت است که امروزه در تولید محصولات آرایشی و مراقبت از پوست، پروتئین کلاژن به یکی از ترکیبات اصلی آن مبدل شده است.
فواید پروتئین کلاژن در حفظ سلامت بدن
کلاژن یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین پروتئین‌های بدن است که مزایای آن برای حفظ سلامتی بدن فراتر از کمک آن به حفظ زیبایی ظاهری است. در این بخش از مقاله با مهمترین فواید کلاژن برای سلامتی بدن آشنا می‌شوید.
- کلاژن موجود در بدن با تقویت ناخن، مو و پوست باعث افزایش استحکام، شادابی و سلامت آنها می‌شود.
- کلاژن‌ها نه‌تنها با ترمیم روده‌ها از انتشار سموم دستگاه گوراش به بقیه بدن جلوگیری می‌کنند، بلکه با کمک به هضم غذا باعث بهبود دردهای روده نیز می‌شوند.
- پروتئین کلاژن با خواص ضدالتهابی خود باعث تسکین درد مفاصل می‌شود.
- گلیسین کلاژن‌ها به حفاظت از کبد و سیستم سم‌زدایی بدن کمک می‌کند.
- پرولین‌ها با ترمیم و پاکسازی شریان‌ها از سلامت قلب و عروق محافظت می‌کنند.
راه‌های تامین کننده کلاژن مورد نیاز بدن
یکی از ویژگی‌های بسیار مهم پروتئین کلاژن توانایی طبیعی سلول‌های بافت همبند یا فیبروبلاست‌های بدن برای تولید کلاژن است. علاوه بر این، پروتئین کلاژن را می‌توان از طریق منابع غذایی مانند مرغ، ماهی، تخم مرغ و مکمل‌های حاوی کلاژن جذب کرد.
علاوه بر آمینو اسیدهایی که در ساختار ترکیبات غذایی وجود دارند، سایر اجزای آنها برای تولید یا نگهداری کلاژن مورد نیاز سلول‌های بدن بسیار ضروری هستند. به طور مثال، ویتامین C یکی از این ترکیبات ارزشمند در ساختار مواد غذایی است که برای سنتز کلاژن مورد نیاز بدن بسیار اهمیت دارد. بنابراین، تغییر در میزان سطوح ویتامین C، می‌تواند باعث اختلال در فرآیند کلاژن‌سازی آن شود.
از این رو، باید با مصرف مواد غذایی که در ساختار خود سرشار از ویتامین C هستند به تقویت فرایند کلاژن‌سازی بدن کمک کرد. از جمله راه‌های تامین کننده ویتامین C مصرف مواد غذایی همچون فلفل، سبزیجات، گوشت، ماهی، انواع مرکبات و انواع توت است. مصرف ترکیبات گیاهی در رژیم غذایی نه تنها باعث جذب ویتامین C به بدن می‌شود، بلکه این مواد غذایی با کاهش التهاب‌های بدن مانع از تخریب کلاژن‌هایی می‌شوند که برای حفظ جوانی پوست بسیار حائز اهمیت هستند.
چه چیزی باعث از بین رفتن پروتئین کلاژن در بدن می‌شود؟
برخی عوامل به‌صورت طبیعی و غیر طبیعی باعث از بین رفتن پروتیئن کلاژن می‌شوند. در این بخش از مقاله با مهمترین عوامل موثر در از بین رفتن پروتئین کلاژن آشنا می‌شوید.
رابطه افزایش سن و کاهش پروتئین کلاژن در بدن
یکی از مهمترین مواردی که در از بین رفتن کلاژن بدن تاثیرگذار است، افزایش سن است. افزایش سن و ضعیف شدن پروتئین کلاژن باعث تشدید علائم پیری مانند چین و چروک، خشکی و افتادگی پوست می‌شود. به مرور زمان و با افزایش سن یکپارچگی فیبرهای پروتئین کلاژن تشکیل دهنده ساختار اسکت بدن کاهش می‌یابند که این عامل سبب کاهش استحکام در استخوان‌ها می‌شوند.
یکی از راه‌های مقابله با افزایش چین و چروک در پوست، استفاده از کرم ضدچروک است. برای تولید این کرم‌ها معمولا از ترکیباتی مانند مواد معدنی، کلاژن، الاستین و آنتی‌اکسیدان‌ها استفاده می‌شود. استفاده از این کرم‌ها با تحریک سلول‌های تولید کننده کلاژن باعث کاهش چین و چروک‌های به وجود آمده در سطح پوست می‌شود. از دیگر خواص استفاده از کرم‌های ضد چروک توانایی آنها در افزایش درخشندگی، نرمی و لطافت پوست است.
رابطه مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کاهش پروتیئن کلاژن در بدن
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در کاهش پروتئین کلاژن در بدن تاثیر بسیاری داشته باشد، نوشیدن زیاد الکل است. مصرف نوشیدنی‌های الکلی با کاهش تولید کلاژن سبب آسیب به مکانیسم‌هایی می‌شود که وظیفه بازسازی سلول‌های ترمیم پوست را دارند. در نتیجه افزایش مصرف نوشیدنی‌های الکلی باعث پدیدار شدن پیری زودرس پوست بدن می‌شود.
رابطه تاثیر رژیم غذایی بر کاهش پروتئین کلاژن در بدن
یکی از سوال‌هایی که ممکن است برای شما ایجاد شود، این است که رژیم غذایی چه تاثیری بر تولید کلاژن دارد. مصرف غذاهای فرآوری شده و غنی شده با قندهای افزوده شده در طی فرایندی سرعت پیری زودرس پوست را افزایش می‌دهند. بنابراین، در نتیجه این تغییرات میزان گردش و تولید کلاژن در بین سلول‌ها کاهش می‌یابد که این نیز به نوبه خود باعث به هم خوردن تعامل بین سلول‌ها و پروتئین‌ها می‌شود.
رابطه نور خورشید بر کاهش پروتیئن کلاژن در بدن
از جمله عواملی که می‌تواند باعث کاهش کلاژن در بدن شود، قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید است. اشعه فرابنفش با اثر بر روی سلول‌هایی که وظیفه سنتز پروتئین کلاژن و الاستین بدن را برعهده دارند سبب کاهش تولید این پروتئین‌ها می‌شوند. بنابراین، در صورت استفاده از کرم‌های ضدآفتاب در روتین روزانه مراقبت از پوست خود می‌توانید از بروز علائم پیری زودرس پوست جلوگیری کنید.
رابطه سیگار کشیدن و کاهش پروتئین کلاژن در بدن
اگرچه افزایش سن به طور طبیعی باعث کاهش پروتئین کلاژن می‌شود؛ ولی با اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توان روند آن را کاهش داد. علاوه بر این، یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در تخریب کلاژن، سیگار کشیدن است. استعمال سیگار، بدن را در معرض مقدار بسیار زیادی از نیکوتین قرار می‌دهد. این نیکوتن‌ها با تخریب و تغییر سلول‌های فیبروبلاست که وظیفه تولید کلاژن را بر عهده دارند باعث تسریع روند پیری پوست می‌شوند.
قسمت بالایی و میانی صورت مانند پوست اطراف لب‌ها، پیشانی و چشم از جمله نواحی از صورت هستند که در معرض بیشترین آسیب‌های ناشی از سیگار کشیدن قرار دارند. استفاده از کرم دور چشم یک راهکار عالی برای کاهش چین و چروک اطراف چشم است. در ساختار این کرم‌ها عموما از پر کننده‌های پوستی مانند پروتئین کلاژن با موادی همچون آنتی‌اکسیدان و هیالورونیک اسید استفاده می‌شود که علاوه بر تقویت تولید کلاژن باعث افزایش خاصیت ارتجاعی پوست می‌شوند
به جز تغذیه چه چیزی می‌تواند به افزایش کلاژن بدن کمک کند؟
در کنار تغذیه و رژیم غذایی مناسب، استفاده از کرم ضد چروک به‌عنوان یک عامل کمک کننده برای جبران کلاژن در پوست توصیه می‌شود. زمانی‌که کلاژن‌سازی در بدن به دلایل متفاوت متوقف می‌شود فرایند پیری پوست آغاز می‌شود که می‌توان با استفاده از تغییر سبک زندگی یا محصولات مراقبتی به حفظ سلامت و زیبایی پوست کمک کرد.
کرم‌های ضد چروک معمولا در ساختار خود حاوی ترکیباتی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین C، هیالورونیک اسید، آلفاهیدروکسی اسید، پپتیدها رتینول هستند که هر کدام به نوعی با از بین رفتن کلاژن مقابله می‌کنند. برای مثال، آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین E با مبارزه با رادیکال‌های آزاد باعث توقف تخریب سلول‌های تولید کننده کلاژن می‌شوند. همچنین پپتیدها و رتینول‌ها با افزایش تولید کلاژن باعث استحکام پوست و کاهش روند پیری پوست می‌شوند.
سخن آخر
کلاژن فراوان‌ترین پروتئین موجود در بدن است که حضور آن در بدن مانع از پیری زودرس و افزایش چین و چروک در پوست می‌شود. اگرچه بدن به طور طبیعی توانایی تولید این پروتئین را دارد، اما شما با مصرف محصولات مراقبتی حاوی کلاژن می‌توانید به جذب بیشتر آن به بدن کمک کنید. شما می‌توانید با استفاده از سایت اسنپ شاپ بهترین و با کیفیت‌ترین کرم‌های ضد چروک را برای مقابله با عوامل کاهش کلاژن خریداری کنید.
